O‘zbekiston respublikasi sportni rivojlantirish vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Bulavani urib yiqit 
Bolalar chiziqning narigi tomonida turadilar. Chiziqdan 2-3 metr nariga har bir 
bola qarshisiga bulava qo‘yiladi. Bolalarning qo‘lida koptok bo‘ladi. Bolalar signal 
bo‘yicha qo‘llaridagi koptokni bulavaga qaratib yumalatib, uni urib yiqitishga 
harakat qiladilar. Navbatdagi signal berilishi bilan ular yugurib borib koptoklarni 
olib keladilar, yiqitilgan bulavalarni turg‘izib qo‘yadilar. O‘yin takrorlanadi. Har 
kim o‘zi bulavani necha marta urib yiqitganini hisoblab boradi. (5-rasm). 
O‘yin topshirig‘ini har xil qilib bajarish kerak. Koptokni o‘ng qo‘l bilan, chap 
qo‘l bilan, ikki qo‘llab yumalatish lozim. Koptokni oyoq bilan yumalatib yuborish 
ham mumkin 
Koptokni to‘rdan oshir 
Bolalarning bir guruhi (2—8 ta bola) ularning qo‘li еtadigan balandlikda 
tortilgan to‘rning ikki tomonida, to‘rdan kamida 1—1,5 m masofada turadi. Keyin 
bolalar koptokni bir- birlariga ota boshlaydilar. Agar o‘yinda to‘rt va undan ortiq 
bola qatnashayotgan bo‘lsa, bir bola koptokni to‘rdan oshirib irg‘itadi, koptokni 
tutib (ilib) olgan bola uni o‘z yonidagi sherigiga tashlaydi, u esa koptokni yana 
to‘rdan oshirib otadi. 
Bolalar koptokni o‘yin sharti bo‘yicha to‘rdan muayyan usulda — ikki qo‘llab 
pastdan yoki oshirib tashlaydipar. Komandalar o‘zaro bir-birlari bilan 
musobaqalashadi: tarbiyachi yoki bolalardan birortasi turning qaysi tomonida 
koptok ko‘proq еrga tushganligini hisoblab boradi. 
To‘p maktabi 
Koptokni tepaga otish va ilib olish. Koptokni еrga urish, chapak chalish va ikki 
qo‘llab ilib olish. Koptokni devorga urish, chapak chalish va ikki qo‘llab ilib olish. 
Ikki kishi bitta koptokni devorga o‘rtog‘i tomon qaytib boradigan burchak ostida 
uradi, ikkinchi koptok polga tushib, sakrab chiqqanidan keyin uni ilib oladi. 
Kegli 
Keglilar muayyan tartibda teriladi: eng baland kegli o‘rtaga, qolganlari bir-
biriga zich qilib qo‘yiladi, keyin yana bir qator, lekin orasini sal (5—10 sm) ochiq 
qoldirib terib chiqiladi; kichik doira shaklida terib, o‘rtaga katta kegli qo‘yiladi; 
ikki qator terib, katta kegli qatorlari orasiga qo‘yiladi; uch qator qilib, katta kegli 
ikkinchi qatorga teriladi; kvadrat shaklida terib, katta kegli markazga qo‘yiladi va 
hokazo. Keglilar terib qo‘yilgan chiziqdan 2—3 m nariga 2—3 ta chiziq chizib, 

---

117 
bolalar shu еrdan turib keglilarni urib tushiradilar. Bolalar navbat bilan koptokni 
avval eng yaqin chiziqdan turib uradilar. Keglini eng ko‘p urib yiqitgan bola g‘olib 
chiqadi. Uning o‘zi koptokni ikkinchi chiziqdan boshlab yumalatadi va hokazo. 
Bir o‘yinda keglilarni bir-ikki martadan ortiq terib chiqmaslik tavsiya etiladi. 
Ochkolarni sanab chiqish ham mumkin, unda katta kegli eng yuqori ochko bilan 
hisoblanadi. 
Halqa tashlash 
O‘yin diametri 15—20 sm halqa tashlashdan iborat bo‘ladi. Halqalar turli xil 
(kvadrat, uchburchak va boshqa) shaklda joylashtirilgan, uzunligi 30-40 sm 
bo‘lgan tayoqchalarga o‘ng va chap qo‘llar bilan tashlanadi. Vazifa shundan iborat 
bo‘ladiki berilgan 1,5—2 m masofadan turib tayoqchalarga iloji boricha ko‘proq 
(3—5) halqa tushirish lozim. O‘yinda bir vaqtning o‘zida 2-3 bola baravar 
qatnashadi. Ular baravar miqdorda halqa tashlaydilar, kim ko‘proq halqa 
tashlaganligi sanab chiqiladi. 
Halqalar har xil rangda bo‘lgani ma’qul. Har bir bola bir xil rangdagi halqa 
bilan harakat qiladi. Bunday hollarda bolalar halqalarni baravar tashlashlari ham 
mumkin.