O‘zbekiston respublikasi sportni rivojlantirish vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Kimning nomi aytylsa, usha tutadi 
Bolalar maydoncha bo‘ylab yuradilar, yuguradilar, sakraydilar va shunga 
o‘xshash harakatlarni bajaradilar. Tarbiyachi katta to‘pni qo‘lida ushlab turadi. U 
bolalardan birining nomini aytib chaqiradi va to‘pni yuqoriga irg‘itadi. Nomi 
aytilgan bola yugurib kelib to‘pni ilib oladi va uni yana yuqoriga otib boshqa biror 
bolaning nomini aytadi. 
O‘yinda qatnashuvchi bola to‘pni qayerda ilib olgan bo‘lsa, o‘sha еrda turib uni 
yuqoriga irg‘itadi. Nomi aytilgan bola yugurib kelib, to‘pni ilib olishga ulgurishi 
uchun uni balandroq irg‘itadi. To‘p yuqoridan pastga tushib kelayotganda 
havoning o‘zida yoki еrga bir tushib chiqqandan keyin uni tutib olishga harakat 
qilish kerak. 
Qo‘lingni ber! 
Bolalar maydonchada yoki zalda yoyilib turadilar. Tarbiyachi onaboshi 
saylaydi. U zalninig o‘rtasiga chiqib: “Men tutuvchiman!” deydi va bolalarni 
quvlay boshlaydi. Agar o‘ynovchilardan birortasi qo‘lini uzatsa, unda qochib 
ketayotganga qo‘l tekkizishi mumkin emas. Faqat kimda-kim tutuvchidan qochib 
ketmayotgan bo‘lsa, qo‘lini uzatishi mumkin (juft-juft bo‘lib yugurish mumkin 
emas). Onaboshi kimga qo‘lini tegizsa, o‘sha onaboshi bo‘ladi. U darrov joyida 
to‘xtab, qo‘lini yuqoriga ko‘tarib: “Men tutuvchiman!” — deydi. Yangi tutuvchi 
oldingi tutuvchiga birdaniga qo‘l tekkizishi mumkin emas. 
Juft-juft bulib tutuvchilar 
Bolalar juft-juft bo‘lib, qo‘llarini ushlashib turadilar. Tarbiyachi tutuvchini va 
kochib ketuvchini tayinlaydi, ular esa tarbiyachining yonida, bir-birlaridan 2—3 
qadam masofada turadilar. Tarbiyachi “Yugur!” deyishi bilanoq bolalar xona 
bo‘ylab yugura ketadilar, tutuvchi esa ularni ushlashga harakat qiladi. Bola 
tutuvchidan qutulish uchun biror bolaning qo‘lidan ushlab oladi, kimda-kim 
uchinchi bo‘lib qolsa, unda u qochuvchi bo‘lib qoladi. O‘yin “Uchinchisi ortiqcha” 
o‘yini prinsipi asosida o‘tkaziladi. O‘yinda “juft-juft tutuvchilar” juft-juft bo‘lib 
turishmaydi, balki yugurishadi. Qochib ketayotgan biror bolaga tutuvchi qo‘lini 
tegizsa, o‘sha bola tutuvchi bo‘lib qoladi. U joyida to‘xtab, qo‘lini yuqoriga 

---

151 
ko‘tarib “men tutuvchiman!” — deydi. Yangi tutuvchi oldingi onaboshiga 
birdaniga qo‘l tekkizishi mumkin emas.