O’zbekiston respublikasi

BURG’ILASH, QAZISH-YUKLASH VA YORDAMCHI KON USKUNALARINI TANLASHNI

ASOSLASH.

Tanlangan mexanizatsiyalarni asoslashda quyidagi faktorlarga e’tibor qaratiladi:

1. 
   Burg’ilash qurilmasi tanlanishi dolota turiga, zaboyga ta’sir qilish usuli va tezligiga, skvajina diametri va chuqurligiga bog’liq.
   

Burg`ilash uskunasini tanlashning asosiy parametrlaridan biri tog` jinslarini burg`ilanuvchanlik ko`rsatkichidir va u V.V Rjevskiyning emperik formulasi orqali topiladi.

P_b = 0,07(σ_sj + σ_sd) + 0,7γ,

bu yerda: σ_sj - 34-450 MPa σ_sd -0,01-75 MN/m² – tog’ jinslarining siqilishga va siljishga mustahkamligi chegaraviy qiymatlari.

Ishlab chiqarish amaliyoti ko’rsatkichlaridan kelib chiqib, sharoshkali burg’ilash stanoklari texnik burg’ilash tezligining o’rtacha qiymatlari tog’ jinslarining M.M. Protodyakonov shkalasi bo’yicha qattiqlik koeffitsienti f ga bog’liq bo’ladi va quyidagi miqdorlarni tashkil etadi: f=6-16 bo’lsa - D₁=0,2 m, n_v=160-80 min^-1 va R_os=0,12-0,22 MN bo’lganda v_b.t=0,34-0,13 m/min, tashkil etadi; D₁=0,25 m, n_v=81 min^-1 va R_os=0,18-0,3 MN bo’lganda v_b.t= 0,32-0,1 m/min , tashkil etadi ; f=6-20 bo’lsa, D₁=0,32 m, n_v=80 min^-1 va R_os=0,45-0,55 MN bo’lganda, v_b.t=0,29-0,15 m/min ni tashkil etadi.

Tog` jinslarini burg`ilanuvchanlik ko`rsatkichi mexanik burg`ilash usulida 5 ta sinfga bo`linadi:

I sinf –yingil burg`ilanuvchanlik (P<sub>b</sub> ­­= 1÷5)­­­; II-sinf o`rta burg`ilanuvchanlik (P<sub>b</sub> ­­= 5,1÷10)­­­; III sinf – qiyin burg`ilanuvchanlik (P_b ­­= 10,1÷15)­­­; IV sinf –o`rta qiyin burg`ilanuvchanlik (P_b ­­= 15,1÷20)­­­; V sinf –uta qiyin burg`ilanuvchanlik (P<sub>b</sub> ­­= 20,1÷25)­­­;tog` jinslarini ko`rsatkichlari P<sub>b</sub> > 25 bo`lganda kategoriyadan tashqari xisoblanadi.

Burg’ilash stanoklarini tanlashning ikkinchi asosiy ko’rsatkichi bu skvajina diametrini D (m), tanlashdan iboratdir. Skvajina diametrini aniqlash formulasi:

D = K ∙ L_k (m)

Bu yerda:

K=0.156- tog’jinslarini katta bo’laklarini hisobga oluvchi imperik koefitsentdir.

L_k –tog’ jinsi bulagining maksimal o’lchami. U to’rtta usul bo’yicha aniqlab topiladi:

- ruxsat etiladigan tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami, qazuvchi-yuklovchi mashina cho’michining geometrik ko’rsatkichlariga bog’liq holda quyidagi tengsizlik orqali topiladi:

; m

Bu yerda:

E_k - 4÷30 m³ –yuklovchi mashina cho’michining hajmi;

-ruxsat etiladigan tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami, tashuvchi vosita kuzovining hajmiga bog’liq holda quyidagi tengsizlik orqali topiladi:

; m

Bu yerda:

E_kuz – tashuvchi vosita kuzovining sig’imi m³;

- ruxsat etiladigan tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami,kanveyer uskunasining yuk tashuvchi elementi, qabul qilish qobilyatiga bog’liq holda quyidagi tengsizlik orqali topiladi:

; m

Bu yerda:

B_S –kanveyer lentasining eni, m;

- ruxsat etiladigan tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami, qayta ishlash korxonasida maydalash-saralash kompleksi va maydalash uskunasi bunkerining qabul qilish tuynigiga bog’liq holda quyidagi tengsizlik orqali topiladi:

; m

Bu yerda:

V_d –bunkerni qabul qilish eni, m.

Skvajina diametrini aniqlash uchun tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami yuqoridagi tengsizliklardan eng kichigi tanlab olinadi.

Burg`ilash uskunasini tanlash kon korxonasining burg`ilash ishlarining yillik hajmi va ish joyining texnologik parametrlari hisobga olinadi.

b) Qazuvchi-yuklovchi mashinalarni tanlash quyidagi sharoitlarda ishlab chiqiladi:

-tog’ jinslarini qazib olishga bo’lgan qiyinchilik ko’rsatkichi va solishtirma kovlash qarshiligi V.V.Rjevskiyning imperik formulasi orqali aniqlanadi