O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

тайёрлашда ахборот-коммуникация технологияларининг ўрни. “Zamonaviy uzluksiz 
ta’lim sifatini oshirish: innovatsiya va istiqbollar” xalqaro miqyosidagi ilmiy-amaliy konferensiya 
materiallari. Nizomiy bomidagi TDPU. Toshkent. 2020. 24 апрел, 449-451 betlar.
3. 
Обыденкова 
В.К. 
Предпосылки 
становления 
киберпедагогики 
как науки 
XXI 
века. Сетевой научный журнал “Философские проблемы 
информационных технологий и киберпространства”. № 2(10), декабр 2015
.

---

- 157 - 
MASOFAVIY TA’LIMNI RIVOJLANTIRISHDA RAQAMLI 
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH KOMPETENTLIGI 
Xudoyberdiyev Nurislom Nuraliyevich, Raxmatova Salima Tog‘aymuratovna –
Surxondaryo viloyati XTXQTMOHM katta o‘qituvchilari 
 
Annotatsiya. Ushbu maqolada XXI asr texnologiyalari bilan muloqot qila 
oladigan raqobat-bardosh bugungi kun novatorlarini yetishtirishda masofaviy o‘quv 
kurslaridan va raqamli texnologiyalardan foydalanish uning samaradorligi haqidagi 
ma’lumotlar keltirilgan. 
 
Respublikamizda zamonaviy texnik vositalardan foydalanish dunyoning 
ko‘plab rivojlangan mamlakatlaridagi kabi ta’limga bo‘lgan munosabatni o‘zgartirib, 
ta’lim va axborot madaniyatining global hodisasiga aylandi. So‘nggi o‘n yillikda 
mamlakatimizda axborot ta’lim texnologiyalari jadal rivojlandi, ammo an’anaviy 
ta’lim shakllari bilan bir qatorda o‘quv jarayonida o‘z o‘rnini topa boshlagan ta’lim 
bu o‘qitish usullari orasida biz uchun erkin va oddiy o‘qitish usullaridan biri bo‘lgan 
masofaviy o‘qitish usulidir. Masofaviy ta’lim yangi ta’lim shakli sifatida va shunga 
mos ravishda mamlakatimizda faol shakllantirilmoqda va rivojlanmoqda. Uning 
maqsadi o‘qituvchilarimizni o‘zgaruvchan ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarga moslashish, 
dunyo va milliy madaniyatlar tizimiga muvaffaqiyatli qo‘shilish imkonini beradigan 
universal ta’lim elementlarini berishdir. Ushbu jarayonda zamonaviy axborot 
texnologiyalariga asoslangan, o‘qituvchning o‘zgaruvchan ehtiyojlarini tez va 
moslashuvchan muvofiqlashtirishga imkon beradi. 
Masofaviy 
o‘qitish 
deganda 
zamonaviy 
pedagogik 
va 
axborot 
texnologiyalaridan foydalangan holda kompyuter telekommunikatsiyalariga 
asoslangan ta’lim tizimi tushunilishi kerak. [1] Masofaviy ta’lim - bu ta’lim 
muassasalariga tashrif buyurmasdan zamonaviy axborot texnologiyalari va elektron 
pochta, telegram, televidenie va Internet kabi telekommunikatsiya tizimlari 
yordamida xizmat ko‘rsatish. Masofaviy ta’lim - bu o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa qilmasdan masofadan turib o‘qishga imkon beradigan 
zamonaviy axborot va telekommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishga 
asoslangan o‘quv jarayonini tashkil etish usuli. Masofaviy o‘qitish texnologiyasi 
shundan iboratki, o‘qitish va materiallarni o‘zlashtirishni boshqarish Internet tarmog‘i 
va on-layn texnologiyalaridan foydalangan holda amalga oshiriladi.
Masalan biz masofadn turib on-layn konferensiyalar olib borishimiz mumkin, 
bunga misol qilib Zoom platformasini misol keltirishimiz mumkin, biz video 
aloqada etakchi bo‘lgan Zoom platformasidan foydalanish jarayonida quyidagilarga 
e’tibor berishimiz lozim. Bu sizning o‘quvchingizga chinakkam qiziqarli dars uchun 
o‘qituvchi va boshqa talabalar bilan film suratga olish va o‘zaro aloqada bo‘lish 
imkonini beradi platformadir. Ushbu platform bo‘yicha sizda biror muammo tug‘ilsa 
qo‘shimcha ma’lumot olish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri Zoom veb-saytiga murojaat 
qilishingiz mumkin. (
https://zoom.us/
) [3] 
Umumta’lim tizimiga masofadan turib o‘qishni joriy etishning quyidagi asosiy 
yo‘nalishlari (modellari) mavjud: 

---

- 158 - 
• boshlang‘ich sinflarda umumiy ta’lim sifatini oshirish; 
• nogiron bolalar va nogiron bolalar, xulq-atvor muammolari bo‘lgan bolalar 
uchun umumiy ta’lim olish imkoniyatini ta’minlash; 
• vaqtinchalik nogironligi bo‘lgan va ta’lim muassasalariga doimiy ravishda 
qatnashish imkoniga ega bo‘lmagan bolalar uchun umumiy ta’limdan foydalanish 
imkoniyatini ta’minlash (tibbiy muassasalarda, sanatoriylarda, uylarda va 
hokazolarda kasalxonada bo‘lish); 
• profil darajasida sifatli umumiy ta’lim olish imkoniyatini ta’minlash; 
• o‘quv jarayonini karantin sharoitida davom ettirish imkoniyatini berish; 
• qo‘shimcha ta’lim olish imkoniyatini berish; 
• masofaviy texnologiyalardan foydalangan holda individual fanlarda o‘qitish 
imkoniyatini ta’minlash; 
• masofaviy texnologiyalar yordamida umumiy ta’lim olish imkoniyatini 
ta’minlash (masalan, asosiy yashash joyidan boshqa shaharda vaqtincha bo‘lgan 
talabalar: ota-onalarning uzoq safari, sport musobaqalarida va ijodiy-intellektual 
musobaqalarda qatnashish va boshqalar); 
• matematikadan asosiy imtihon topshirish va masofadan o‘qitish 
texnologiyasidan foydalangan holda tanlangan universitetga kirishga tayyorgarlik 
ko‘rish imkoniyatini taqdim etish. 
Shuningdek, o‘qituvchilar nafaqat yashash joylarida, balki mamlakatning ilmiy 
markazlarida ham uzluksiz ta’lim olish, virtual metodologik birlashmalar orqali 
boshqa hududlardagi hamkasblari bilan tajriba almashish, virtual metodik 
birlashmalar forumlarida va on-line konferensiyalarda faol ishtirok etish 
imkoniyatiga ega.