O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

Insayt – (oydinlashuv) psixologik holat.
Breynstorming – (ingl. -“brain storming - miyani zabt etish”) keng tarqalgan guruh metodi, aqliy hujum deb ham aytiladi.
Sensor (bilish) – hissiy jihatdan bilishdir.
O’spirinlik davri – yosh davri bo’lib, yigitlarda 17-21 yosh, qizlarda esa 16-20 yoshlarga to’g’ri keladi.
Optatsiya - (optatio - xoxish, tanlov), kishi tomonidan professional taraqqiyotning bosqichi tanlanishi.
Idrok - predmet va hodisalarning sezgi organlariga bevosita ta’sir etishi jarayonidir.
Idrok konstantligi – olam biz tomonimizdan nisbatan doimiy, o’zgarmas sifatida idrok etiladi.
Anglanganlik – idrok tafakkur bilan chambarchas bog’ jihati.
Musiqa tinglash faoliyati hamisha musiqiy tafakkur orqali anglanganlik bilan yakunlanadi, musiqa anglanmagan bo’lsa, u yaxlit idrok etilmagan deyish mumkin;
Maqom – arabchadan olingan bo’lib, “o’rin”, “joy”, “bosqich”, “daraja” kabi ma’nolarni anglatadi. Mamlakatimizda mavjud shashmaqom, Farg’ona – Toshkent maqom yo’llari va Xorazm maqomlari shular jumlasidandir
ISTM – tarkibida maxsus “Maqom guruhi” (Studi Group Maqam) faoliyat ko’rsatayotgan guruh.
CHolg’ushunoslik – ushbu fan asosan milliy sozlarimizning paydo bo’lishi tarixi, shakllanishi, tuzilishi va ularning hozirgi musiqa ijrochiligidagi o’rni haqida ma’lumot berishga yo’naltirilgan.
CHiltor – arfa cholg’u sozining atalishi.
Mutrib – sozanda.
Nag’ma – musiqa tovushi, ton.
Jins – tovushqator (tetraxord va pentaxord) lardir.
Jam – (parda) lar tashkil etish usulini ko’rsatadi.


Monodiya – yunoncha so’z bo’lib, bir kishi tomonidan ijro etiladigan qo’shiq degan ma’noni anglatadi.
Sibelius 4 – nota matn muharriri, kompyuter dasturi.
Akkord (it. Accordo, fr. Accord - birdamlik)– turli balandlikdagi uch va undan ortiq tovushlarning qo’shilib, yaxlit holda yangrashi. Akkord

odatda tertsiya intervali bo’yicha taqsimlanadigan tovushlardan hosil bo’ladi. To’rt tovushli akkord – septakkord, besh tovushli akkord – nonakkord, olti tovushli akkord – undetsimakkord deyiladi.

Ansambl (fr. Ensemble - birgalikda)- 1. Vokal yoki cholg’u musiqa asarining bir necha ijrochi tomonidan ijro etilishi. 2. Bir to’da san’atkorlarning bir butun badiiy jamoa holda chiqishi. 3. U qadar katta bo’lmagan xonanda yoki sozandalar jamoasi uchun yaratilgan musiqa asari. Ijrochilar soniga qarab bu ansambllar turlicha ataladi. Ikki ijrochi – duet, uch ijrochi – trio yoki tertset, to’rt ijrochi – kvartet, besh ijrochi – kvintet, olti ijrochi – sekstet, yetti ijrochi – septet, sakkiz ijrochi – oktet va h.k.
Applikatura (nem. Applicatur - qo’ymoq, bosmoq) – musiqa cholg’u asboblarini ijro qilganda barmoqlarni to’g’ri qo’yish va almashtirish tartibi. Bu tartibning notalarda ko’rsatilishi ham applikatura deyiladi. Applikatura arab raqamlari bilan notalarning osti yoki ustiga qo’yiladi.
Diapazon (yun. Diapason – barcha (torlar) orqali)– xonandaning ovozi, cholg’u asbobining tovush щajmi. Musiqiy matodagi eng pastki va eng yuqorigi tovush oralig’i.
Diatonika (yun. Diatonikos – bir tondan ikkinchi tonga o’tish) – ladning asosiy bosqichlari izchilligidan vujudga keladigan musiqiy tovushlar tizimi. Tabiiy mador, minor va o’rta asr ladlari uchun asos bo’lgan asosiy yetti pog’onadagi ton va yarim tonlar diatonikaga kiradi.