O‘zbekiston respublikasida ma’muriy protseduralarni takomillashtirish

 
Turlari 
Ma’muriy qonunchilik an’anaviy ma’muriy huquqda
2
adresatga (yuridik va 
jismoniy shaxslarga) nisbatan yuridik ta’sir kuchiga ega ekanligiga ko‘ra normativ 
(huquqiy) akt va ma’muriy instruksiyaga tasniflanadi. 
Mana shu jihatdan kelib chiqqan holda yapon olimlari ichida «ma’muriy 
qonunchilik» emas, balki «ma’muriy organlar tomonidan norma qabul qilish» 
faoliyati (Shibaike Yoshikazu) yoki «ma’muriy instruksiya» (Sakurai Keiko, 
Hashimoto Hiroyuki) deydiganlar ham mavjud. Chunki «ma’muriy qonunchilik»ning 
ichiga yuridik kuchga ega bo‘lgan va bo‘lmagan instruksiyalar kirishini inobatga 
olsak, yuridik kuchga ega bo‘lmagan instruksiyalarni «ma’muriy qonunchilik» deb 
atash noto‘g‘ridir.
3
AQSh ma’muriy huquqida esa ma’muriy qonunchilikning «legislative rules» 
(normativ (huquqiy) hujjat) va «nonlegislative rules» (ma’muriy instruksiya) degan 
turlari mavjud. «Nonlegislative rules» o‘z ichiga «interpretive rules» va «policy 
statements»ni oladi.
4
Normativ (huquqiy) akt tashqi munosabatlarga ham yuridik ta’sirga ega bo‘ladi, 
ya’ni ma’muriy organ va adresat o‘rtasidagi munosabatlarni tartibga solishga 
1
Ichihashi Katsuya hen. «Akchuaru Gyouseihou». Houritsubunkasha. 2010. – P.64. 
2
Germaniya konstitutsiyaviy monarxiyasi mavjud bo‘lgan davr xususiyatlaridan kelib chiqib «ma’muriy 
qonunchilik»ni ikkiga bo‘lish nazariyasi vujudga kelgan. Lekin bunday qarash hozirgi sharoitlarga to‘g‘ri kelmaydi deb 
tanqid qiladiganlar ham bor. Masalan: Uga Katsuya. «Gyouseihougaisetsu I». Yuuhikaku. 2006. – P.240. 
3
Sakurai Keiko, Hashimoto Hiroyuki. «Gyouseihou» Koubundou. 2007. – P.57; Shibaike Yoshikazu. 
«Gyouseihousouronkougi». Yuuhikaku. 2007. – P.112. 
4
Bernard Schwartz, Roberto L. Corrada Administrative Law: a casebook. Fifth edit. Aspen Publishers. 2001. – P.241 – 
242. 

---

11 
qaratilgan bo‘ladi. Shuningdek, nizo kelib chiqqanida sud tomonidan qaror 
chiqarishda asos bo‘ladi, ya’ni sud normativ (huquqiy) aktni tatbiq etgan holda nizoni 
hal qiladi. Ma’muriy instruksiya esa ma’muriy organlarning ichki hujjati bo‘lib, 
ma’muriy organlar orasida yuridik kuchga egadir. Lekin xususiy shaxslarga nisbatan, 
xususiy shaxslar bilan yuzaga keladigan munosabatlarda ma’muriy instruksiyalar 
hech qanday yuridik kuchga ega emas. Umuman olganda, ma’muriy normativ 
(huquqiy) akt va ma’muriy (ichki) instruksiyaning umumiy nomi ma’muriy 
qonunchilikni tashkil etadi. Ba’zi nazariy qarashlarda mahalliy davlat hokimiyati 
organlari tomonidan qabul qilinadigan qarorlar ham ma’muriy qonunchilikka kiradi 
deyiladi. Lekin, aslida, mahalliy hokimiyat organlari tomonidan qabul qilinadigan 
qaror Konstitutsiyaga asoslanadi va qonunning delegatsiyasi (delegation) ham shart 
emas.
1