O‘zbekiston respublikasida ma’muriy protseduralarni takomillashtirish

15-modda. Ma’muriy ishlarni ko‘rib chiqish shakllari va turlari 
Ma’muriy ishlarni ma’muriy organlarda ko‘rib chiqish yakka tartibda 
mansabdor shaxs tomonidan yoki kollegial shaklda amalga oshirilishi mumkin.
Ma’muriy ishlarni ma’muriy organlarda ko‘rib chiqish ma’muriy ishlarni ko‘rib 
chiqish tartib-taomillarining quyidagi turlari qo‘llanilgan holda amalga oshirilishi 
mumkin: 
1) ma’muriy ishlarni ko‘rib chiqishning soddalashtirilgan tartib-taomili (bundan 
buyon matnda soddalashtirilgan tartib-taomil deb yuritiladi); 
2) ma’muriy ishlarni ko‘rib chiqishning oddiy tartib-taomili (bundan buyon 
matnda oddiy tartib-taomil deb yuritiladi); 
3) ma’muriy ishlarni ko‘rib chiqishning rasmiy tartib-taomili (bundan buyon 
matnda rasmiy tartib-taomil deb yuritiladi). 
2007-yil Qonun loyihasining eng muhim moddalaridan biri 21-modda bo‘lib, 
unda chiqariladigan ma’muriy qarorga qo‘yiladigan talablar ko‘rsatilgan. 
21-modda. Ma’muriy hujjatga qo‘yiladigan talablar 
Ma’muriy hujjat yozma shaklda tuziladi, tegishli mansabdor shaxs tomonidan 
imzolanadi va ma’muriy organning muhri bilan tasdiqlanadi.
Ma’muriy hujjatda quyidagilar bo‘lishi kerak: 
1
2007-yil Qonun loyihasining 11 – 13-moddalariga qarang. 
2
2007-yil Qonun loyihasining 15 – 18-moddalariga qarang.

---

123 
1) u qabul qilingan sana va joy;
2) ma’muriy organning nomi va joylashgan yeri (pochta manzili);
3) ma’muriy hujjat adresati va uchinchi shaxslarning familiyasi, ismi, otasining 
ismi va yashash joyi, agar ma’muriy hujjat adresati yoki uchinchi shaxs yuridik shaxs 
bo‘lsa, uning nomi va joylashgan yeri (pochta manzili); 
4) ma’muriy ishni ko‘rib chiqayotgan mansabdor shaxsning lavozimi, familiyasi, 
ismi, otasining ismi, ish kollegial organ tomonidan ko‘rilganida esa kollegial organ 
a’zolarining lavozimi, familiyasi, ismi, otasining ismi; 
5) ma’muriy hujjat bilan hal etilayotgan masalaning mohiyati va ma’muriy 
organning mazkur masala yuzasidan xulosalari; 
6) ma’muriy organning qarorga kelish sabablari va ma’muriy organ amal qilgan 
normativ-huquqiy hujjatlarga havolalar; 
7) agar ma’muriy hujjat muayyan vaqt uchun qabul qilinayotgan bo‘lsa, uning 
amal qilish muddati;
8) qabul qilingan qaror; 
9) ma’muriy hujjat ustidan shikoyat qilish muddati va tartibi. 
Ma’muriy hujjat uning ajralmas qismi sanalgan ilovalarga ega bo‘lishi mumkin. 
Bu holda ma’muriy hujjatda bunday ilovalarning ro‘yxati ko‘rsatilgan bo‘lishi kerak.
Ma’muriy reglamentda ma’muriy hujjatning mazmuniga taalluqli boshqa 
talablar ham nazarda tutilishi mumkin. 
Ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasida bugungi kunda «Tadbirkorlik 
faoliyati sohasidagi ruxsat berish tartib-taomillari to‘g‘risida»gi Qonun qabul qilindi.
1
Ushbu qonun ham mazmun-mohiyatiga ko‘ra ma’muriy protseduralarni huquqiy 
tartibga solishga qaratilgan. Lekin ushbu qonun faqat tadbirkorlik sohasidagi ruxsat 
1
«Тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги рухсат бериш тартиб-таомиллари тўғрисида»ги Ўзбекистон 
Республикаси Қонуни (ЎРҚ-341-сон, 20.12.2012, кучга кириш санаси 21.06.2013). 

---

124 
beruvchi protseduralarni huquqiy jihatdan tartibga solishni ko‘zlagan, fuqarolar 
adresat bo‘lib qatnashadigan ishlar va tadbirkorlik sohasidagi boshqa turdagi 
ma’muriy protseduralarga ushbu qonun tatbiq etilmaydi. Shuning uchun 
O‘zbekistonda «Ma’muriy tartib-taomillar to‘g‘risida»gi umumiy xarakterdagi qonun 
qabul qilish zarurati mavjud. Shuni ham unutmaslik lozimki, 2007-yil 21-iyunda 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi tomonidan qabul 
qilingan qonun loyihasida bir qancha muhim huquqiy me’yorlar o‘z ifodasini 
topmagan. Masalan, ma’muriy organlarning xolisligi haqidagi huquqiy me’yorlar 
shular jumlasidandir. Shu bois O‘zbekistonda «Ma’muriy tartib-taomillar 
to‘g‘risida»gi umumiy xarakterdagi qonun qabul qilishda xalqaro standartlar, 
ko‘pgina rivojlangan davlatlarning «Ma’muriy tartib-taomillar to‘g‘risida»gi 
qonunchilik tajribasi va O‘zbekistondagi milliy huquqning o‘ziga xos jihatlarini 
inobatga olish muhim ahamiyat kasb etadi. Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasi 
Adliya vazirligi tomonidan «Ma’muriy tartib-taomillar to‘g‘risida»gi Qonunning 
yangilangan loyihasi (bundan keyin 2015-yil Qonun loyihasi deb yuritiladi) ishlab 
chiqilmoqda. Albatta, ushbu qonun loyihasi hajmi va qamrovi jihatidan ancha 
takomillashgan. Unda ma’muriy organlarning xolisligi haqidagi huquqiy me’yorlar 
ham o‘z ifodasini topgan. Qonun loyihasi ancha progressiv hamda amaliyot 
xodimlariga notanish bo‘lgan yangi terminlarga boy. 2015-yil Qonun loyihasida 
eshitish protsedurasiga oid me’yorlar ham aks etganini alohida ta’kidlash lozim. 
Biroq 2015-yil Qonun loyihasida bir qancha xato va kamchiliklar ham yo‘q emas. 
Jumladan, unda eshitish protsedurasi qanday hollarda o‘tkazilishiga oid aniq 
me’yorlar o‘rnatilmagan va qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa hollarda degan 
umumiy tavsif bilan cheklanilgan. Umid qilamizki, 2015-yil Qonun loyihasining 
mavjud kamchiliklari uni qayta ishlash jarayonida yana tuzatib boriladi va Oliy 
Majlis tomonidan yaqin orada qabul qilinadi.
Ta’kidlash kerakki, fuqarolik yoki jinoyat ishlari bo‘yicha sud protsessida sud 
tomonidan ma’lum bir ish yuzasidan qaror chiqarishda protsessual harakatlarni to‘g‘ri 
amalga oshirish va sud tomonidan o‘zboshimcha qaror chiqarilishining oldini olish, 
asosli hamda qonuniy qaror chiqarish maqsadida sud protsessual qonunchiligi 

---

125 
mavjud. Shundan kelib chiqib ma’muriy organlar qabul qiladigan ma’muriy qarorni 
chiqarish uchun nega endi ma’muriy harakatlarni protsessual huquqiy tartibga 
soladigan qonun mavjud bo‘lmasligi kerak degan savol tug‘iladi. Bu savolga 
ko‘pgina rivojlangan davlatlar ma’muriy protseduralar to‘g‘risidagi qonunchilik bilan 
ma’muriy organlar tomonidan qabul qilinadigan qarorlarni ham protsessual huquq 
bilan tartibga solish lozim degan javobni berishgan. Shuning uchun O‘zbekistonda 
«Ma’muriy tartib-taomillar to‘g‘risida»gi umumiy xarakterdagi qonun qabul qilish 
bugungi kunning talabidir.