O‘zbekiston tarixi
Download 2.25 Mb. Pdf ko'rish
|
@Kutubxona Elektron-O zbekiston tarixi maruzalar matni
|
Toshkent qo’zg’oloni. 1892 - yilning ozida Turkiston markazi Toshkentda rus
mustamlakchyilarini talvasaga solgan va tarixga «vabo isoni» oki «toshotar voqeasi» sifatida kirgan qo’zg’olon bo’ldi. Iun oida Toshkentda vabo tarqaldi. Shahar ma’muriati shoshyilinch choralar ko’rdi. Vabo kasali byilan o’lganlarni shahar ichkarisidagi 12 ta qabristonga ko’mish man etyildi, shahar tashqarisida 4 ta angi qabriston ochyiladi, deb e’lon qyilindi. Shahardan chiqish va kirish nazorat ostiga olindi. Shaharda vabo kasaliga chalinganlar o’q qyilinar ekan, degan mish-mishlar tarqaldi. Toshkent shahar ma’muriati tibbiot nuqtai nazaridan to’g’ri bo’lgan bu tadbirlar haqida aholi o’rtasida tushuntirish ishlari olib bormadi, musulmonchyilik odatlari, marosim qonun- qoidalarini hisobga olmadi. Va’da qyilingan 4 ta angi qabriston o’rniga faqat bittasi ochyildi. Boshqa kasallik byilan o’lganlarni shahar ichkarisidagi qabristonlarga ko’mish ishlarini rasmyilashtirish ham cho’zyilib ketdi, suiiste’molliklar kuchadi. Odamlar noyiloj o’likni eski qabristonlarga olib borib ko’mishga majbur bo’ldi. Politsia bundalarni topib hibsga ola boshladi. Qabristonni ochib, o’lganlarning ruhi haqorat qyilindi. Shaharning eng taniqli kishyilaridan hisoblangan Azizor Eshon, Abulqosim xo’ja, bozor oqsoqoli Ziomuhammad va boshqa kishyilar boshchyiligidagi mingga aqin kishi 24 iunda shahar boshlig’i mahkamasi tomon o’l oldyilar. Ularga hokim to’ra-shahar boshlig’i polkovnik S.R.Putintsev va eski shahar oqsoqoli Muhammad oqub to’qnash kelishdi. Qamchisini o’natib kelgan oqsoqol xalqning so’zlarini, arz-dodini tinglash o’rniga unga dag’dag’a qyila boshladi. Halq uning boshiga toshlar og’dirdi. Mashhur «Toshotar» voqeasi boshlanib ketdi. Oqsoqol otdan tushib hokimning idorasiga qochib ashirindi. Polkovnik Putintsev esa o’zining sodiq qulini panohiga olib, xalqni tinchitishga urindi. Xalq undan oqsoqolni berishini talab qyildi. Putintsev ham muzokara o’rniga kuch ishlatishni afzal ko’rib, to’pponchasini g’yilofidan chiqarib, 1 Qarang: O’zbekistonning angi tarixi. Birinchi kitob, 344-348 betlar. dag’dag’aga o’tdi. Sabr kosasi to’lgan xalq, uzoq o’lab o’tirma, hokimga hujum boshladi, Putintsev va uning mirshablarini do’pposladyilar, haloiq mahkamani ham ostin-ustun qyildyilar. Download 2.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|