O‘zbekiston tarixi

Barkamol avlodni shakllantirishda Vatan tarixining ahamiyati. 
O‘zbekiston tarixi yoshlarga xalqimizning qtmishi, tarixi haqida bilim berish bilan bilan 
chegaralanib qolmaydi, u yoshlarni vatanparvar, ma’naviy jihatdan komil fuqaro etib 
shakllantiradi. Prezident Islom Karimov ta’kidlaganlaridek, yurtimiz tarixi «Har bir fuqaroni, 
jumladan, yoshlarimizni boy madaniy merosimizni qadrlashga, uni kqz qorachig‘iday avaylab-
asrashga, yurak-yurakdan iftixor qilishga qrgatadi. Qzimizning boy qtmish merosimizdan madad 

---

va ibrat olishga imkon beradi. Odamlar qalbida ezgulik tuyg‘ularini uyg‘otib, bugungi avlod 
kimlarning avlodi, kimlarning zoti va vorislari ekanini anglashga undaydi».
1
Davlat mustaqilligini qz qqliga olgan ozod, hur O‘zbekistonda Vatan, istiqlol taqdiri bugungi 
baxtli avlodlar qqlida. Mustaqillikni asrab-avaylash, mustahkamlash, mamlakatimizni keyingi 
avlodlarga yanada qudratli, obod, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan rivojlangan holda etkazish 
zamonamizning dolzarb vazifasiga, talabiga aylandi. Bu mas’uliyatli, ayni paytda sharafli 
vazifaning qay darajada ado etilishi bugungi avlodlarga, xususan yoshlarga, ularning ma’naviy 
barkamolligiga bog‘liq. «Biron bir jamiyat, - deb ta’kidlaydi yurtboshimiz Islom Karimov, - 
ma’naviy imkoniyatlarini, odamlar ongida ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirmay 
hamda mustahkamlamay turib qz istiqbolini tasavvur eta olmaydi».
1
Har qanday jamiyat taraqqiyotining asosiy kuchi ma’naviyat va ma’rifatdadir. Ma’naviy 
barkamollikni tarbiyalashda Vatan tarixi muhim omildir. «Ma’naviyat, - deb yozadi Islom 
Karimov, - qz xalqining tarixini, uning madaniyati va vazifalarini chuqur bilish va tushunib 
etishga suyangandagina qudratli kuchga aylanadi»
2
, «...tug‘ilib qsgan yurtida qzini 
boshqalardan kam sezmay, boshini baland kqtarib yurishi uchun insonga, albatta, tarixiy xotira 
kerak... Tarixiy xotirasi bor inson - irodali inson»
3
. 
Insonda tarixiy xotira o‘z Vatani tarixini, o‘z xalqi, ajdodlari tarixini bilish orqali 
shakllanadi. Yaqin o‘tmishda mustamlakachilar, totalitar tuzum mutasaddilari ko‘pgina 
xalqlarni, jumladan, o‘zbek xalqini o‘z tarixidan judo qilish, ularni qz qtmishiga loqaydlik bilan 
qaraydigan, nasl-nasabini eslolmaydigan manqurtlarga aylantirish siyosatini yuritdi, amaliyotda 
esa xalqimiz tashqi dunyodan butunlay uzib qqyildi, uning bir necha ming yillik boy tarixi 
soxtalashtirildi, uni yoshlarga qqitish va qrgatishga izn berilmadi. 
Mustaqillik sharofati bilan Vatanimiz tarixi qz qrnini topdi, barcha qquv maskanlarida 
talaba-qquvchilarga Vatan tarixini qqitish davlat siyosati darajasiga kqtarildi, Vatan tarixini 
qqitish yqlga qqyildi. Vatanimiz tarixi millatning, yoshlarning haqiqiy tarbiyachisiga 
aylanmoqda. Bu borada Prezident Islom Karimovning «Tarixiy xotirasiz barkamol kishi 
bqlmaganidek, qz tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bqlmaydi», «Tarix - xalq 
ma’naviyatining asosidir», «Tarixiy xotirasiz kelajak yqq», «Qzlikni anglash tarixni bilishdan 
boshlanadi», «Inson uchun tarixdan judo bqlish - hayotdan judo bqlish demakdir»
4
degan ifodali 
sqzlari va kqrsatmalari dasturilamal bqlib xizmat qilmoqda. 
Tarix talaba-qquvchilarda olam yagona va yaxlit, O‘zbekiston uning ajralmas bir qismi, 
olamda sodir bqladigan voqea, hodisalar umumiy va qzaro bog‘lanishda, uzluksiz harakatda 
ekanligi tqg‘risida tqg‘ri tasavvur, tushunchalarni shakllantiradi.
Qz qtmishini, ajdodlari tarixini yaxshi bilgan insonning irodasi kuchli bqladi, uni har xil 
aqidalar girdobiga tushishdan saqlaydi. Qtmishni bilgan, tarix saboqlarini anglab etgan inson 
hozirgi zamonni yaxshi tushunadi, kelajakni tqg‘ri tasavvur etadi. Muxtasar aytganda, Vatan 
tarixi talaba-qquvchilarda xalqning qtmishi, hozirgi zamoni va kelajagi yagona tarixiy jarayon 
degan tushunchani shakllantiradi. Bu qz navbatida yoshlarni tarixiy jarayonlarning oddiy 
kuzatuvchisi bqlib qolishdan saqlaydi, ularni olg‘a intilishga, taraqqiyotga kqmaklashishga 
undaydi. 
O‘zbekiston tarixi talaba-qquvchilarga bugungi kunda mamlakatimizda amalga 
oshiralayotgan demokratik islohotlarning mohiyati va natijalarini, milliy, huquqiy davlatchilikni 
barpo etish, demokratik, fuqarolik jamiyat qurish, ijtimoiy yqnaltirilgan bozor iqtisodiyotini 
shakllantirish jarayonlarini qrgatadi. Bu qz navbatida yoshlarda ilmiy dunyoqarashni, siyosiy 
madaniyatni tarbiyalaydi, jamiyatda qz qrnini tqg‘ri belgilashga kqmaklashadi. 
1
Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Т.6. Т.: Ўзбекистон, 1998, 371-бет 
1
Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт 
кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997, 137-бет.
2
Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т.: Ўзбекистон, 1992, 71-бет. 
3
Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 8-9-бетлар. 
4
Қаранг: Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т., Ўзбекистон, 1992, 71-бет; 
Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Т., Шарқ, 1998, 10,21-бетлар. 

---

Xalqimizning buyukligi, kuchi, uning boy ma’naviy merosga ega ekanligi bilan belgilanadi. 
Xalqimizning ma’naviy poydevori juda qadimiy va mustahkam. Ajdodlarimiz etishtirib bergan 
qnlab, yuzlab jahonga mashhur olimu-ulamolar, me’moru-binokorlar, naqqoshlar, zargarlar, 
hunarmandlar, davlat arboblari, xalq qahramonlari hayoti, dunyoda birinchilar qatorida bunyod 
etilgan ilm va ta’lim maskanlari faoliyati talaba-qquvchilar uchun katta ibrat maktabi, tarix 
sabog‘idir. Kelajak uchun intilayotgan yoshlar uchun bu boy ma’naviy meros mustahkam 
tayanchdir. Uning zaminida tinimsiz va mashaqqatli mehnat, har qanday tqsiqlarni engish, ilmga 
va ziyoga intilish kabi xislatlar yotadi. Bunday xislatlar Vatan tarixini qqitish orqali yoshlarga 
singdiriladi.
Vatan tarixi xalqimizning asrlar davomida kqpgina xalq, elatlar bilan ahl, hamjihat bqlib 
yashaganligidan, yurtimizda turli diniy e’tiqodlar erkinligi va inoqligi bqlganligidan guvohlik 
beradi. Bu mustaqil O‘zbekistonda yashovchi turli dinlarga e’tiqod qiluvchi 120 dan ortiq millat 
va elatlar qrtasida tinchlik, milliy totuvlik, birodarlikni yanada mustahkamlashga xizmat qiluvchi 
tarixiy saboqdir. 
Kelajagi buyuk davlat qurayotgan bugungi avlodlar uchun qzbek davlatchiligi tarixi, ming 
yillar davomida shakllanib, takomillashib kelgan siyosiy-huquqiy institutlar, qonun-qoidalar 
tajribasi O‘zbekistonning mustaqilligini yanada mustahkamlash, huquqiy davlat, demokratik 
jamiyat qurishda mustahkam tayanch va madadkordir. 
Tarixiy xotira, ajdodlarimiz qoldirgan boy ma’naviy merosni egallash talaba-qquvchilarda 
halollik, odillik, rostgqylik, mehr-oqibat, mehnatsevarlik, ilmga intilish kabi insoniy fazilatlarni 
shakllantirishga kqmaklashadi. 
Vatan tarixi yoshlarda jamiyatda ertaroq mustaqil faoliyat yuritish, qz qobiliyatini tqlaroq 
ochish va hayotga tatbiq etish sifatlarini shakllantiradi, Vatan, xalq taqdiri uchun mas’uliyatni qz 
zimmasiga olish kabi yuksak ma’naviy burchni tarbiyalaydi, milliy g‘oya bilan qurollantiradi. 
Shu boisdan Vatan tarixini har tomonlama, chuqur qrganish muhim ahamiyatga molik 
vazifadir. Mamlakatimizda mustaqillik sharofati tufayli bog‘chalardan tortib Oliy qquv 
yurtlarigacha bqlgan ta’lim-tarbiya tizimlarida O‘zbekiston tarixi fanini qqitishga davlat 
darajasiga kqtarilgan vazifa sifatida katta e’tibor berilmoqda, g‘amxqrlik qilinmoqda. «Tarix 
millatning haqiqiy tarbiyachisiga aylanib bormoqda. Buyuk ajdodlarimizning ishlari va 
jasoratlari tarixiy xotiramizni jonlantirib, yangi fuqarolik ongini shakllantirmoqda. Axloqiy 
tarbiya va ibrat manbaiga aylanmoqda»
1
.