O'zbekiston tarixi
Oxunboboyev Y. Tanlangan asarlar. - Т.: 0‘zbekiston, 1985. 427, 430-431- betlar
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
Oxunboboyev Y. Tanlangan asarlar. - Т.: 0‘zbekiston, 1985. 427, 430-431- betlar. 2 Karimov Sh. G‘alabaga qo‘shilgan hissa. - Т.: 0‘zbekiston, 1990, 120-bet. 3 O'sha asar, 136-bet. 491 0„zbekistonlik mard jangchilardan 1706 kishi «Berlin olinganligi uchun» medali bilan mukofotlangan, «Germaniya ustidan g„alaba qozonganligi uchun» medali bilan esa 109208 kishi taqdirlandi. Shunday qilib, fashistlar Germaniyasi bu urushda sharmandalarcha yengildi va 1945- yil 9-mayda so„zsiz taslim boiganligi to„g„risidagi shartnomaga imzo chekdi. Ammo qonli urush hali tamom boimagan edi. Uzoq Sharqda militaristlar Yaponiyasi ham xavf solib turar edi. Shu boisdan ham SSSR Qurolli Kuchlari 1945-yil 2-sentabrgacha davom etgan urushda Yaponiyaning Kvantun armiyasini tor-mor keltirib, uni taslim boiishga majbur qildi. Yaponiya imperializmiga qarshi olib borilgan janglarda ham 0„zbekiston qo„shinlari qahramonlik namunalarini ko„rsatdilar. Jami boiib o„zbek jangchilaridan 6770 kishi Yaponiya militarizmiga qarshi kurashda SSSRning orden va medallari bilan taqdirlandi. Fashizm ustidan tarixiy g„alabani qoiga kiritishda xalq qasoskorlari - partizanlaming xizmatlari ham beqiyosdir. Xalq qasoskorlari dushmanning ming-minglab omborlariga o„t qo„yar, qurol-yarogiarini oija qilib olar, ulaming eshelon va relslari, ko„priklari va mashinalarini portlatar, kutilmaganda qo„qqisdan zarba berar, xullas dushmanning tinkasini quritib Qizil Armiyaning g„alabasini tezlashtirar edilar. Umumxalq qasoskorlari harakatida o„zbek o„gionlari ham faol qatnashdilar va qahramonlik namunalarini ko„rsatdilar. Belo- mssiyaning partizan otryadlari saflarida jang qilgan farg„onalik yigit, Sovet Ittifoqi Qahramoni Mamadali Topiboldiyev dushmanning to„rtta mashinasini yakson qildi, harbiy yuk ortib ketayotgan temir yoi sostavini ishdan chiqardi, yuzlab fashistlami qirib tashladi. 180 nemis soldat va ofitserini asir oldi. Bugungi kunda Belomssiyadagi Pisareva qishlogi Topiboldiyevka deb ataladi, u yerda o„zbek jasur o„gioni nomiga ko„chalar, maktablar qo„yilgan. Minskda tashkil etilgan 1941-1945-yillar urush muzeyida Mamadali Topiboldiyev surati, hayoti, jangovar faoliyati haqida keng maiumotlar bor. 0„zbekistonlik xalq qasoskorlari dan hukumatning orden va medallari bilan taqdirlanganlar orasida G„ofur Hakimov, Dehqonboy Qosimov, Vali Bashirov, Karim Yusupov va Muxtor Galiyevlaming ham nomlari bor. Bundan tashqari o„zbekistonlik partizan jangchilardan 15 kishi «I darajali Vatan umshi partizani», 492 50 kishi esa «II darajali Vatan urushi partizani» medallari bilan taqdirlangan. 0„zbekistonlik partizanlardan D.Abduraimov, T.Islomov, S.Fay- ziyev, M.Ahmedov, T.Qo„chqorov, Q.Usmonov, I.Soliyev, A.Ma- majonov, G„.Toshniyozov, M.Xoliqov va boshqalar Belorussiya, Ukraina, Bolgariya, Chexoslovakiya, Yugoslaviya va Italiya hudud- larida amalga oshirilgan jang harakatlari paytida mislsiz qahramon- liklar ko„rsatganlar. Xullas, 0„zbekiston mehnatkashlari ikkinchi jahon urushi yillarida qahramonlik va jasorat namunalarini ko„rsatdilar, ular kechani-kecha, kunduzni-kunduz demasdan, och-yalang„och holda, juda og„ir va qiyin sharoitlarda xalq xo„jaligining barcha tar- moqlarida sidqidildan mehnat qilib urushni g„alaba bilan yakunlash maqsadida front manfaatlari uchun turli-tuman mahsulotlar ishlab chiqardilar. 0„zbekistonlik jangchilar front chiziqlarining oldingi saflarida mardlik va qahramonlik ko„rsatdilar. Rus, ukrain, belorus, Boltiqbo„yi yerlarini fashistlar Germaniyasidan ozod qilishda faol qatnashdilar va umumiy dushman ustidan qozonilgan tarixiy g„alabaga o„zlarining munosib hissalarini qo„shdilar. 0„zbekistonlik jangchilardan 1939-1945-yillardagi ikkinchi jahon urushida fashistlar Germaniyasi va Yaponiya militarizmiga qarshi kurashdagi jasorati, mardligi va qahramonligi uchun 120 ming kishi SSSRning orden va medallari bilan taqdirlandi, 300 dan ortiq kishiga esa sovet ittifoqi Qahramoni 1 unvoni berildi. Ammo urush va qoiga kiritilgan tarixiy g„alaba 0„rta Osiyo xalqlariga juda qimmatga tushdi. Mazkur mintaqa aholisining umumiy miqdori 1940- yildagi 10 million 906 ming kishidan, 1945-yilga kelib 8 million 982 ming kishiga tushib qoldi, ya‟ni 1 million 924 ming nafarga qisqardi. Agar 1940-1945-yillarda tugilgan yosh go„daklami ham qo„shib hisoblansa, yo„qotish raqami bundan ham ko„proq boiadi. Ayniqsa, bu urushdan 0„zbekiston ko„p narsa yo„qotdi jumhuriyat aholisi 1,4 million kishiga qisqardi 2 . Frontga safarbar qilingan 1 millon 433.230 kishidan 263 005 kishi halok boidi, 132.670 kishi bedarak yo„qoldi va 60452 kishi o„z oilasiga nogiron boiib qaytdi 3 . Bu hisobga urush yillarida ochlik- yalang„ochlikdan Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|