О‘zbekistonresp

3.2 Gidrotexnik inshootlari, Yong’in xavfi, Portlash
Gidrotexnik inshootlari quyidagi ta’sirlar natijasida buziladi:
1) tabiiy ofatlar oqibatlda (zilzila, ko’chki, jala yomg"irlar yuvib ketish va boshqalar);
2) uskunalarning tabiiy yemirihshi va eskirishi;
3) inshootni loyihalash va qurishdagi xatohklar;
4) suvlami ishlatish qoidalarini buzilishi;
5) portlatishlar oqibatida (harbiy harakatlar, terrorchilik va boshqalar)
Gidrotexnik inshootlarining buziIi shi natijasida muayyan oqibat-larga olib keladi, jumladan: Gidrotexnik inshooti o’z vazifasmi bajarmay qoyishi; suv to’lqinini insonlarga zarar yetkazishiva turh inshootlami buzilishi; hududlarni suv bosib, molrnulkka, yerlarga, rnoddiy resurs-larga va boshqa obektlarga jiddiy moddiy zarar keltiradi. Shuning uchun bunday inshootlardan foydalanuvchi tashkilotlar zimmasiga ular-ning xavfsizligini ta’minlash maqsadida "Fuqaro muhofazasi to’g’ri-sida"gi qonunining 8,9-moddalarida ko’rsatib o’tilgan majburiyatlar yuklangan. Unga ko’ra bunday xavfli obektlarni loyihalash, qunsh va ishlatish davomida xavfsizligini pasayish sabablarini tahlil etish, sodir bo’lishi mumkin bo’lgan avariyani oldini olish boyichachora-tadbir-larni ishlab chiqish va bajarish, shuningdek, bunday masalalar boyicha favqulodda vaziyatlar tizimlari bilan hamkorlik qilish ta’kidlab o’tilgan.


Yong’in xavfi bo’lgan obektlardagi avariyalar
Yong’in - bu nazorat qilib bO’lmaydigan hodisa bo’lib, bebaho moddiy va madaniy boyliklaml bir daqiqada yo’q qiluvchi, atrof-muhit-ni izdan chiqaruvchi ofat ayniqsa, u fuqarolarning joniga kulfat keltI-ruvchi favquloddagi vaziyatdir.Yong’inning kelib chiqishi uch omilning bir vaqtda, bir joyda duch kelishining oqibatidir, ya ‘ni:
-yonuvchan moddani (neft, qog’oz, yog’och va boshqalar):
-havo harorati (issiqlik),
-uchqun-alanga (gugurt, uchqun, elektr simining qisqa tutashuvi). Portlash xavfi
bo’igan obektlardagi avariyalar. Ma’lumki, yong’in va portlashlar o’zaro uzviy
bog’liqIigi sababli ko’pchilik avariyalarda yong’inlar natijasida portlashlar bo’lishi
yoki aksincha portlash natijasida yong’inlar sodir bo’lishi mumkin.
Portlash - bu qisqa vaqtda chegaralangan hajmdagi, katta miqdordagi quvvatning ajralib chiqishi tushuniladi yoki portlash suyuqliklari-ning, portlovchi moddalarning kuch yoki issiqlik ta’sirida o’zi joylash-gan hajmiga sig’may qolishi tufayli otilib chiqadigan hodisadir.Odatda, portlash gazlarning qattiq qizishi oqibatida, yuqori bosim hosil qilib kuzatiladi.