O’zdavtemiryo’lnazorat ơzbekiston respublikasi temir yơllarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bơyicha

344. TFQ ning 202-bandiga muvofiq, quyidagi vagonlarni turtki bilan manyovr 
qilish va tepachadan tarqatish taqiqlanadi: 
odamlar bo’lgan vagonlar, ammo yuklarni kuzatib boruvchi yo’l kuzatuvchilar 
(guruhlar) bo’lgan vagonlar bundan mustasno; 
yuklarni tashish qoidalariga muvofiq alohida toifadagi yuklar ortilgan vagonlar; 
4-, 5-, 6-darajadagi yon va pastki nogabaritlik, 3-darajadagi yuqori nogabaritlik 
yuklar ortilgan platforma va yarim vagonlar, yuk ortilgan transportyorlar; 
ishlamayotgan lokomotivlar, motor vagonli harakat tarkibi, refrijerator poezd 
tarkiblari, yo’lovchi vagogonlar, temir yo’lda harakatlanadigan kranlar; 
"Tepachadan tushirilmasin" yozuvi bor vagonlar va maxsus harakat tarkiblari. 
Yuqorida ko’rsatilgan harakat tarkiblari saralash tepachasi orqali faqat 
manyovr lokomotivi bilan o’tkazilishi mumkin. 
TFQ ning 203-bandiga muvofiq, saralash tepachalaridan quyidagilarni o’tkazish 
taqiqlanadi: 12 va undan ortiq o’qi bor yuk ortilgan bo’sh transportyorlar; ulanmada 
bir yoki ikkita oraliq platforma mavjud bo’lganida yuk ko’tarish qobiliyati 120 tonna 
bo’lgan ulanma turidagi yuk ortilgan transportyorlar; "Tepachadan o’tkazilmasin" 
yozuviga ega harakat tarkibi. 
Tepacha svetoforlarining turli ko’rsatmalarida saralash tepachalaridan vagonlarni 
tarqatish tezligi, shuningdek, harakat tarkibi butligini ta'minlovchi shartlar tepachalarning 
texnikaviy jihozlanganligi va mahalliy sharoitlardan kelib chiqib DATK boshqaruvi raisi 
tomonidan belgilanadi. Tepacha osti parkida bir vagonlar ajratmasining ikkinchisiga 
yaqinlashish tezligi 5 km/soat dan ortiq bo’lmasligi lozim. 

---

Agar vagonlarning tashish hujjatlarida "Tepachadan tushirilmasin" yoki vagon va 
maxsus harakat tarkibida "Tepachadan tushirilmasin" trafareti qo’yilgan bo’lsa, bu holda ular 
bilan manyovrlar tisarish yo’li bilan yoki park osti parki tomonidan lokomotivlar yordamida 
"olish" bilan, to’sish me'yorlariga rioya qilgan holda o’ta ehtiyotkorlik bilan, turtikilarsiz va 
birdaniga to’xtalishlarsiz amalga oshirilishi kerak. Bunday vagonlar va maxsus harakat 
tarkibining boshqa vagonlar yoki lokomotivlar bilan birikish tezligi 3 km/soat dan oshmasligi 
kerak. Ularning saralash tepachalaridan o’tkazilishi faqat lokomotivlar bilan amalga 
oshirilishi kerak. 
Saralash tepachalaridan 12- va 5-vagonli seksiyalar, shuningdek, mashina sovutgichli 
avtonom vagonlarni tarqatishda ularni tepacha osti parkida turgan vagonlar bilan hamda o’sha 
vagonlarning keyingi ajratmalar bilan urilishiga yo’l qo’yilmaydi. Ko’rsatilgan vagonlar 
tepacha svetoforining sariq chirog’ida tarqatiladi. 
345. Tepachadan yuk yoki jonivorlarni kuzatib borayotgan yo’l kuzatuvchilar 
(komandalar) bilan band vagonlar tarqatilishidan avval, shuningdek, bunday vagonlar bilan 
turtki usulida manyovrlarni boshlashdan oldin yo’l kuzatuvchilar va komanda 
mo’ljallanayotgan manyovrlar to’g’risida poezd tuzuvchilari tomonidan ogohlantirishlari 
lozim. 
346. Vagonlar harakatlanish tezligining har bir regulirovkachisi tarqatish jarayonida u 
yoki bu saralash yo’lida vagonlar mavjudligini kuzatib borishi va ushbu yo’l to’liq band 
etilganda katta regulirovkachi, tepacha navbatchisi yoki tepacha tuzuvchisiga o’z vaqtida 
xabar berishi kerak. 
Aniq va avariyasiz ishni ta'minlash maqsadida vagonlarni harakat tezligi 
regulirovkachilari quyidagilarga amal qilishi shart: 
a) tarkibni tarqatish boshlanganida o’zi xizmat ko’rsatadigan yo’llarda bo’lishi; 
b) tepacha navbatchisi uzatadigan ma'lumot va komandalarni hamda tuzuvchi yoki 
lokomotiv mashinisti uzatadigan signallarni diqqat bilan kuzatishi; 
v) yo’llarning sig’imidan imkoni boricha to’liq foydalanishi va tepacha osti parkining 
yo’llarida turgan vagonlarga ajratmalarni xavfsiz yaqinlashishini ta'minlagan holda vagonlarni 
hisob-kitob bilan tormozlash. Tepachadan katta ajratmalar tarqatilganda qo’shimcha tormoz 
boshmoqlari g’ildirak juftliklari ostiga boshmoq qo’ygich yoki maxsus vilka vositasida 
o’rnatiladi; 
g) vagonlarni tirkash uchun yo’lga tuzuvchi yoki tepacha navbatchisining 
ko’rsatmasiga binoan lokomotiv kirganida vagonlar ostidan tormoz boshmoqlarini chiqarish; 
d) 
qo’shni yo’llarga xizmat ko’rsatuvchi vagonlarning harakat tezligi 
regulirovkachilariga, ajratmalar ularning ish hududiga jadal harakatlanayotganda yordam 
berish. 
347. Vagonlar stansiya yo’llarida tormozlanganda tormoz boshmoqlarini quyidagi 
joylarga o’rnatish taqiqlanadi: 
a) bevosita rels ulog’i oldidan (1 m va kamroq masofada) va rels ulog’iga 
(payvandlanmagan bo’lsa); 
b) strelka o’tkazgichning krestovinasi oldidan; 
v) strelka o’tkazgichning ostryagi jipslashgan romli relsiga; 
g) egri joyning tashqi relsiga. 
348. Nosoz tormoz boshmoqlaridan (old qismi yorilgan, tag qismi tob tashlab 
qiyshaygan va b.) foydalanish taqiqlanadi. 
Tormoz boshmoqlari (ko’z yaxshi ilg’aydigan rangga) bo’yalishi, belgilangan 
tamg’aga ega bo’lishi va yo’llar oralig’ida va stellajlarda maxsus javonlarda saqlanishi lozim. 

---

349. Tepacha navbatchi (tuzuvchi)si va saralash parkining qarama-qarshi tomoni 
tuzuvchisi yoki boshqa xodimi stansiyaning texnikaviy-boshqaruv aktida belgilangan tartibda, 
o’zaro kelishib olmaslaridan, saralash parkida tepacha tomonidan yoki saralash parki 
yo’llarining qarama-qarshi tomonidan vagonlarni tisarish va birlashtirish taqiqlanadi. 
Tisarishdan oldin tuzuvchi vagonlar ostida tormoz boshmoqlarining yo’qligiga, 
vagonlar avtoulagichi ajratish dastaklarining normal holatda ekanligiga va harakatga to’siq 
yo’qligiga ishonch hosil qilishi shart. 
350. Tortish yo’llaridagi manyovrlar, odatda (davomli yoki yakka) turtkilar bilan 
amalga oshiriladi. 
Turtkilar bilan manyovrlarni amalga oshirish manyovr ishlarini tashkil etishning 
asosiy usuli hisoblangan hududlar uchun stansiyaning texnikaviy-boshqaruv aktida 
quyidagilar: ajratmalarni tormozlash tartibi; texnikaviy vositalar (aloqa, boshmoq qo’ygichlar, 
boshmoq tushirgichlar va h.z.) mavjudligi va qo’llash tartibi hamda xavfsizlikni 
ta'minlashning boshqa choralari ko’rsatilishi lozim. 
351. Ajratmaning yurish xususiyatlari va og’irligi, saralash yo’llarining bo’shligi va 
atmosfera sharoitlarini hisobga olib tuzuvchi turtki uchun tarkibni tezlanishini, 
markazlashtirish postlari operatorlari, strelkali postlar navbatchilari va vagonlar tezligining 
regulirovkachilari strelkalarni o’tkazish va tormoz boshmoqlarini qo’yish uchun yetarli vaqtga 
ega bo’lishini hamda vagonlarni urilish tezligi belgilanganidan oshib ketmasligini hisobga 
olib regulirovka qilishi shart. 
352. Manyovrlarni normal amalga oshirish jarayoni buzilganda (orqadagi ajratma 
oldindagisini quvib etganda, ajratma strelkali bo’g’izda to’xtab qolganda va h.z.) tepacha 
postlari 
operatorlari, 
strelkali 
postlar 
navbatchilari, 
vagonlar 
harakat 
tezligini 
regulirovkachilari va manyovrlarda ishtirok etuvchi boshqa xodimlar darhol saralash 
tepachasi navbatchisini, tepacha tuzuvchisini xabardor qilishlari, to’xtash buyrug’ini 
(signalini) berishlari va harakatlanayotgan navbatdagi ajratmani ushlab qolish choralarini 
ko’rishi shart.