|
Internet saytları:
1.
www.bankinfo.uz
2.
www.uzland.uz
3.
www.gow.uz
4.
www.lex.uz
5.
www.norma.uz
Document Outline - Pul aylanısı – bul pullardin’ ma’mlekettin’ ishki ekonomikaliq aylanisi, sirtqi ekonomikaliq aylanislar dizimindegi, tovarlar ha’m xizmetlerdin’ satiliwina, sondayaq, uy xojalig’indag’i tovarsiz toʼlewlerge xizmet koʼrsetetug’in naq pulliq ha’m naq p...
- Pul aylanisi - naq pulli ha’m naq pulsiz formadag’i pul belgilerinin’ u’ziliksiz ha’reket etiw protsessi.
- Pul aylanisi pul qarjilari ha’reketinin’ joʼllarinan quraladi:
- 1. qarjilardin’ orayliq bank penen kommertsiyaliq bankler ortasindag’i ha’reketi. Bunday ha’reket pul qarjilari emissiyasi protsessleri ha’m tijorat bankleri qarjilarinin’ Oʼzbekistan Respublikasi Orayliq bankinin’ majburiy zaxiralaw fondina koʼshiril...
- 2. pul qarjilarinin’ tijorat bankleri ortasindag’i ha’reketi. Bul halda usi banklerdin’ mijazlarina xizmet koʼrsetiw menen baylanisli pul koʼshiriwler yaki tijorat banklerinin’ oʼzara kreditlewleri na’zerde tutiladi;
- 3. firmalar ha’m sho’lkemler ortasindag’i ha’reket;
- 4. bankler, firmalar ha’m sho’lkemler ortasindag’i ha’reket;
- 5. bankler ha’m xaliq ortasindag’i ha’reket;
- 6. firmalar, sho’lkemler ha’m aholi ortasindag’i ha’reket;
- 7. bankler ha’m finans institutlar ortasindag’i ha’reket;
- 8. finans institutlar ha’m aholi ortasindag’i ha’reket;
- 9. jismoniy shaxslar ortasindag’i ha’reket.
- Pul-toʼlew aylanisi pul aylanisinin’ bir bo’legi bolip, onda pullar qanday shaklde boliwina qaramastan toʼlew qurali sipatinda ha’reket etedi.
- Rawajlang’an ekonomikalarda elektron pullar koʼbirek aylanista boladi.
- Naq pulsiz pul aylanisi – banklerde pul mablagʼlarin toʼlewshiler ha’m aliwshilardin’ esapvaraqlari boyinsha jaziwlar ja’rdeminde yaki oʼzara talaplardi esapqa aliw joli menen a’melge asirilatug’in pul aylanisi. Sonday etip, naq pulsiz pul aylanisi ...
- Naq pulsiz esap-kitaplardi a’melge asiriw printsipleri:
- 1) olar mijazlarg’a qarjilardi saqlaw ha’m oʼtkiziw ushin ashilatug’in bank esapvaraqlari boyinsha a’melge asiriladi;
- 2) esapvaraqlardan toʼlewler bankler tamaninan esapvaraqlar iyegelerinin’ farmoyishi boyinsha toʼlewlerdin’ olar belgilegen nawbetliligi ta’rtibinde ha’m esapvaraqdag’i mablagʼlardin’ qaldigʼi doirasinda a’melge asiriliwi lazim;
- 3) bankler mijazlardin’ sha’rtnamali mu’nasiybetlerine aralaspaydi;
- 4) toʼlewdin’ sha’rtnamalarda, Finans ministrligi yoʼriqnomalarinda na’zerde tutilg’an mu’ddetler tiykarindag’i mu’ddetliligi;
- 5) toʼlewdin’ taʼmiynlengenligi, toʼlewshide (yaki onin’ kepilinde) pullardi aliwshi aldindag’i ma’jburiyatlardi u’ziw ushin qoʼllanilishi mumkin likvidli mablagʼlarning mavjudligi.
- Davlatning pul aylanishiga koʼplab omillar taʼsir koʼrsatadi. Pul aylanishi tuzilmasi turli belgilar boʼyicha belgilanadi:
- 1) unda pullarning faoliyat yuritishi shakliga qarab. Ushbu belgiga qarab naqd pulsiz va naqd pullik pul aylanishini ajratish mumkin, chunki barcha pul belgilari u yoki boshqa shaklga ega boʼladi;
- 2) ushbu pul aylanishi xizmat koʼrsatadigan munosabatlar tusiga qarab. Bu yerda pul-hisob-kitob aylanishi, pul-kredit aylanishi, pul- moliya aylanishi ajratib koʼrsatiladi;
- 3) pul mablagʼlarining harakati yuz beradigan subʼektlarga qarab. Barcha omillarni siyosiy, iqtisodiy va texnik omillarga ajratish mumkin. Tabiiyki, pul aylanishi tuzilmasini shakllantirishning iqtisodiy omillari asosiy ahamiyatga va bevosita taʼsir k...
- Texnik omillar pul aylanishi tuzilishi va hajmiga faqat bilvosita taʼsir koʼrsatadi, lekin shunga qaramasdan, ularni hisobga olish zarur. Bunday omillarga u yoki boshqa hisob-kitobni oʼtkazish uchun talab etiladigan vaqtni kamaytirish yoki hisob-kito...
- Pul muomalasining tezligi pul aylanishining muhim tavsifnomasi hisoblanadi. Bu shu bilan bogʼliqki, muayyan vaqt davomida (masalan, yil davomida) har bir pul birligi aylanishining soni qanchalik koʼp boʼlsa, iqtisodiyotning normal faoliyat yuritishi u...
- Tijorat banki oʼz mijozlariga turli xildagi xizmatlarni koʼrsatadi. Lekin baribir, agar har qanday tijorat banki oʼz mijoziga ochmoqchi boʼlgan aniq hisobvaraqlar haqida gapiriladigan boʼlsa, unda variantlar roʼyxati keskin kamayadi. Barcha bank his...
- Mazkur bankda aniq muddat davomida, muayyan foiz bilan tutib turiladigan va ushbu hisobvaraqdagi mablagʼlardan foydalanish yuzasidan cheklanishlar amal qiladigan hisobvaraqlar depozitlar deyiladi. Odatda, ushbu hisobvaraqning bankda saqlanishi yuzasid...
- Bank bilan pul mablagʼlarini joylashtirish uchun shartnoma tuzilishida bankning va omonatchining huquqlari va majburiyatlarini tasdiqlaydigan bir qator hujjatlar rasmiylashtiriladi. Bank hisobvaragʼiga doir bunday shartnomada kontragentlarning toʼliq ...
- Naqd pulsiz hisob- kitoblar shakllari deganda ushbu toʼlovni amalga oshirishning mavjud usullari va uni amalga oshirishda qoʼllaniladigan vositalar turkumi tushuniladi. Iqtisodiy kontragentlar oʼrtasidagi naqd pulsiz hisob- kitoblarni amalga oshirish...
- 1) inkasso operatsiyalari vositasidagi hisob-kitoblar;
- 2) akkreditivlar yordamidagi hisob-kitoblar;
- 3) boʼnak toʼlovlari shaklidagi hisob-kitoblar;
- 4) ochilgan hisobvaraq boʼyicha amalga oshiriladigan hisob-kitoblar;
- 5) veksellar va cheklar shaklida amalga oshiriladigan hisob-kitoblar.
- Chek, vekselь, bank trattasi va pul oʼtkazmasi naqd pulsiz toʼlovlarni amalga oshirishning asosiy vositalaridir.
- Naqd pulsiz hisob-kitoblarni oʼtkazish variantlaridan biri – toʼlov topshiriqnomalari orqali hisob-kitob qilish hisoblanadi.
- Toʼlov topshiriqnomalari orqali hisob-kitoblar – naqd pulsiz hisob-kitoblar shakli boʼlib, bunda toʼlovchi unga xizmat koʼrsatadigan bank muassasasiga oʼzining hisobvaragʼidan mablagʼlarni oluvchining
- hisobvaragʼiga muayyan summani oʼtkazish haqidagi topshiriqni oʼz ichiga oladigan hisob-kitob hujjatini taqdim qiladi. Toʼlov topshiriqnomalari orqali hisob-kitoblar haqidagi asosiy qoidalar quyidagichadir:
- 1) toʼlov topshiriqnomalari orqali hisob-kitoblarda bank toʼlovchining topshiriqnomasi boʼyicha hisobvaraqda turgan mablagʼlar hisobiga toʼlovchi koʼrsatgan shaxsning ushbu yoki boshqa bankdagi hisobvaragʼiga qonunda koʼrsatilgan muddatda yoki mabodo...
- 2) ushbu paragraf qoidalari, mabodo qonunga koʼra yoki qonunga binoan belgilangan bank qoidalariga muvofiq boshqacha qoida nazarda tutilmagan boʼlsa yoki munosabatlar mohiyatidan boshqacha qoida kelib chiqmasa, pul mablagʼlarini ushbu bankda hisobva...
- 3) toʼlov topshiriqnomalari orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi qonun bilan yoki qonunga binoan belgilangan bank qoidalariga va bank amaliyotida qoʼllaniladigan amaliy aylanish odatlariga koʼra tartibga solinadi.
- Bu oʼrinda shuni qayd qilish kerakki, bu toʼlovni amalga oshirish muddatlarini belgilaydigan normalar turli mamlakatlarda qaror topgan anʼanalarga muvofiq turlicha boʼlishi mumkinki, bu xorijlik kontragentga toʼlovni amalga oshirishda alohida ahamiya...
- Toʼlov talabnomalari-topshiriqnomalari yordamidagi hisob- kitob iqtisodiy kontragentlar oʼrtasidagi naqd pulsiz hisob- kitoblarning yana bir uslubi hisoblanadi. Ushbu hisob-kitob shakli kamida uchta subʼekt: yetkazib beruvchi, xaridor va ushbu subʼek...
- Hisob-kitoblarning bu shakli shuni nazarda tutadiki, bank bitim qatnashchilari oʼrtasidagi shartlarning barcha jihatlari koʼrsatilgan hujjatlarga ega boʼladi. Shunday qilib, korxonalar bankka oddiy topshiriqnomani berishdagi kabi haq toʼlash muddatla...
- 1. Pul aylanisi tu’sinigi.
- 2. Naq pulliq ha’m naq pulsiz formadag’i pullar.
- 3. Naq pulsiz esap-kitaplardi a’melge asiriw printsipleri.
- 4. Toʼlew tapsirmalari arqali esap-kitaplar degenimiz ne?
- 5. Pul aylanisi pul qarjilari ha’reketinin’ xarakteristikasi.
- 6. Pul multiplikatori qanday esaplanadi?
- 7. Jamgʼarma degenimiz ne?
- 8. Inkasso operatsiyalari usilindag’i esap-kitaplar ta’rtibi.
- 9. Аkkreditivler ja’rdemindegi esap-kitaplar ta’rtibi.
- 10. Avans toʼlewleri shaklidagi esap-kitaplar ta’rtibi.
- 11. Ashilg’an esapbeti boyinsha a’melge asirilatug’in esap-kitaplar ta’rtibi.
- 12. Vekseller ha’m chekler shaklida a’melge asirilatug’in esap-kitaplar ta’rtibi.
- 13. Chek, veksel, bank trattasi ha’m pul oʼtkaziliwi naq pulsiz toʼlewlerdi a’melge ta’rtibi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
