Paxta zavodida 1000 tonna chigitli paxtani qayta ishlashni tashkil etish uchun zarur bo‘lgan jihoz va uskunalar hisobi

Paxta tozalash zavodining boshqaruv tizimi. Paxta tozalash zavodi faoliyatiga asosiy rahbarlik kilishni aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi hal qiladi. Korxonani bezosi- ta boshqarish rahbar (direktor) zimmasiga yuklanadi. Unga yordam berish tarikasida tarkibiy bo‘limlar, sho‘balar va hokazolar yoki korxonani (ishlab chiqarishni) boshqarishda katnashuvchi ayrim ij- rochilar ko‘rinishida ishlovchi yordamchi xizmat apparata tuziladi. Boshkaruvning xizmat apparati yukori unumli, samarali va tartib- li ishlash uchun barcha zarur shart-sharoitlarni ta’minlashi hamda kam sonli bo‘lishi kerak.
Paxta tozalash zavodlarida sex tuzilmasi bo‘lmagani tufayli (QTS dan boshka), boshkaruvning asosiy ob’ekta — ishlab chika­rish uchastkalari bo‘lib, ularda brigada ishchilari (paxta uzatish, tolani presslash) yoki ayrim ishchilar (jinchilar, momik ajra- tuvchi va boshkalar) ishlashadi. Asosiy ishlab chikarishga smenada boshlik yoki smena ustasi rahbarlik kiladi.
Smena boshlig‘i (usta) bevosita zavodning bosh muhandisiga bo‘ysunadi. Paxta tozalash zavodining bosh muhandisi butun ishlab chiqarishning texnika rahbarligini amalga oshiradi.

II BOB. PAXTA ZAVODI VA QABUL QILISh PUNKTLARIDA PAXTANI QABUL QILISh QOIDALARI.
:
2.1. Paxta zavodlari va paxta qabul qilish punktlarida ishni tashkil qilish
Fermer xo‘jaliklari tomonidan ekib yetishtirgan paxta hosilini kontraktatsiya shartnomasiga binoan Davlat paxta tozalash zavodiga qarashli paxta tayyorlash punktiga topshiradi. Paxta tayyorlash punktlari zavodga nisbatan joylashishiga qarab zavod qoshidagi yoki zavoddan tashqarigi punktlarga bo‘linadi. Zavod qoshidagi tayyorlash punktlari zavodning umumiy xududida joylashgan bo‘lib, bu yerdan (asosiy zavoddan) uzoqligi 15 km masofa chamasida joylashgan xo‘jaliklarning, zavoddan tashqarigi punktlar esa 15 km dan uzoq joylashgan xo‘jaliklarning paxtasini qabul qiladi. O‘rtacha kattalikdagi paxta tayyorlash punktlari har mavsumda 10 ming tonnagacha paxta qabul qiladi. Odatda 6 ming tonnadan kam paxta qabul qiladigan kichik tayyorlash punktlarini tashkil qilish iqtisodiy jixatdan maqsadga muvofiq bo‘lmaydi, chunki bunday punktlar o‘z xarajatlarini o‘zi qoplay olmaydi.
Paxtani o‘z vaqtida qabul qilish, to‘g‘ri jamlash, markazlashtirilgan holda quritish va tozalash, lozim bo‘lgan holda saqlashni ta’minlash bo‘yicha paxta tozalash zavodi va tayyorlov punktining zimmasiga quyidagi vazifalar yuklatiladi:

• 
  xo‘jaliklar bilan paxta sotish uchun kontraksiya shartnomalari tuzish va ularning bajarilishini nazorat qilish;
  
• 
  xo‘jaliklarda paxtani yuqori sifatli qilib mashinada va qo‘lda terishni tashkil qilish va ta’minlash hamda uni navlarga to‘g‘ri ajratish bo‘yicha yo‘l-yo‘riq ko‘rsatish;
  
• 
  xo‘jaliklarni amaldagi respublika standartlari, paxta xarid narxlarining preyskurantlari va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan ta’minlash;
  
• 
  ko‘rinarli joyda respublika standartlarining asosiy qoidalarini, paxtaning xarid narxlarini, xavfsizlik texnikasidagi yong‘indan saqlanish texnikasi bo‘yicha ogohlantiruvchi yozuvlarni ilib qo‘yishi;
  
• 
  paxtani qabul qilish, g‘aramlash, tashish va saqlashda mexanizmlardan to‘liq foydalanish;
  
• 
  Transport, omborlar, maydonchalar, tarozi xo‘jaligi, brezentlar, laboratoriya uskunalari, asboblar, o‘rash va boshqa materiallardan oqilona va tejamli foydalanish;
  
• 
  paxtani respublika standartlariga rioya qilgan holda o‘z vaqtida beto‘xtov qabul qilib olish;
  
• 
  qabul qilingan paxtani seleksion va sanoat navlari, sinflari bo‘yicha bir xil to‘dalarga jamlab, urug‘lik chigitni reproduksiyalar (avlodlar) va dala guruhlari bo‘yicha alohida to‘dalarga ajratish;
  
• 
  quritish-tozalash sexining unumli ishlashini ta’minlash;
  
• 
  qat’iy buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil qilish;
  
• 
  xo‘jaliklar bilan qabul qilingan paxta uchun o‘z vaqtida va to‘g‘ri hisob-kitob qilish, tayyorlangan butun paxtani to‘g‘ri saqlash va uni tayyorlov punktidan dastlabki ishlab chiqarish uchun zarur miqdor va assortimentda paxta zavodiga o‘z vaqtida tashishni tashkil qilish;
  
• 
  saqlash-quritish, tozalash va tashishda paxta sifatining buzilishi va nobudgarchiligining oldini oluvchi tadbirlar qo‘llash;
  
• 
  Tayyorlov punktida paxtani qabul qilish, saqlash, tozalash va uni paxta zavodiga tashish bilan bog‘liq bo‘lgan xarajatlarni kamaytirish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshirish;
  
• 
  Tayyorlov ishining hamma bosqichlarida maxsus yo‘riqnomalarga muvofiq yong‘inga qarshi tadbirlar o‘tkazish va xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya etish;
  
• 
  qabul qilingan va saqlanayotgan paxtani, albatta, tortib hisoblash va uni tayyorlov punktidan jo‘natishda va paxta zavodida qabul qilishda sifatini to‘g‘ri aniqlash.
  

Tayyorlov punktlarining raxbariyati xo‘jalik xodimlarini amaldagi qonunchilikka asoslangan respublika standartlari, standart namunalari va paxtaga haq to‘lash tartibi bilan tanishtirishi shart. Shu maqsadda terim boshlanishidan kamida 10 kun avval xo‘jaliklarda fermerlar, mexanizatorlar va topshiruvchilar ishtirokida paxtani sifatli terish hamda uni tayyorlov punktiga topshirish bo‘yicha kengash (seminar) o‘tkazilishi kerak.