Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

integratsiyaning mohiyati va o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash­

pedagogik nazariya va amaliyotni rivojlantirishni boshqarish tizimida qoniqarli faoliyat yuritishi uchun ­pedagogik talqinni olishi kerak” deb juda toʻgʻri taʼkidlaydi [310, s. ­23]; “Turli fanlarning ta’lim muammosiga yondashuvlaridagi qarama-qarshiliklarni bartaraf etuvchi dialektik tadqiqot usuli” sifatida tavsiflangan ­“fanlararo tadqiq” tushunchasi orqali integratsiyaning mohiyatini aniqlashga urinishlar mavjud ­. ­Bunday yo'l "tor pedagogik qaror sifatida ­psixoanaliz shakllari qanchalik noto'g'ri ekanligini ogohlantiradi" [247, p. 96].
emas, balki umuman ilmiy integratsiyaning mohiyatini ifodalaydi . Umumiy ilmiy "iz" ­pedagoglar tomonidan taklif qilingan integratsiyaning boshqa ta'riflarida ham mavjud . Masalan, u "tizimlar, tushunchalar, tushunchalar, g'oyalar, me- ­212 o'zaro ta'sirining o'ziga xos turi" sifatida tavsiflanadi.
turli tekisliklarda amalga oshiriladigan ilmiy bilimlarning usullari va boshqa elementlari: tashkiliy, psixologik, nazariy ­...” [342, b. 7]. Pedagogikada integratsiyani aniqlashning "sotsiologik" yondashuvlarini ham topish mumkin, uni "ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, mafkuraviy asoslar asosida mehnat va ijtimoiy faoliyatning barcha asosiy sohalarining o'zaro kirib borishi va o'zaro boyitishi" sifatida ifodalanishi mumkin. va ­jamiyatimizning siyosiy birligi” [176, b. 4].
Shuni ta'kidlash kerakki, ko'pincha “o'qituvchilar. integratsiyani tavsiflashning falsafiy darajasi bilan chegaralanib, ­metatanish predmetining o‘ziga xos xususiyatlariga yetarlicha moslashmasdan turib, uni bevosita o‘z fanlariga o‘tkazadilar ­. buning natijasida mexanik ekstrapolyatsiya, asossiz analogiyalar yuzaga keladi” [310, b. 22]. Shubhasiz, pedagogik integrasiya ta’riflarida nopedagogik sohadan ekstrapolyatsiya va analogiyalardan foydalanish mutlaqo maqbul hodisadir, chunki “pedagogika fanining rivojlanishi har qanday ijtimoiy sohani bilish jarayoniga xos bo‘lgan bir xil qonuniyatlarga bo‘ysunadi . ­hodisalar” [28, b. 6]. Natijada, integratsiyani "sof pedagogik tushunish"ga erishish qiyin : u qanchalik "pedagogiklashtirilgan" bo'lmasin, u yot (falsafiy ­, umumiy ilmiy, ijtimoiy-madaniy va boshqalar) qatlamlardan butunlay ozod bo'lmaydi . ­Shu bilan birga, pedagogik integratsiyani aniqlash muammosini e'tiborsiz qoldirish asossizdir. Muayyan pedagogik muhitda integratsiyaning o‘zgarmas xususiyatlarining namoyon bo‘lishi haqidagina emas, balki pedagogik integratsiyaning o‘ziga xos muhim belgilarining mavjudligi ­, ­uning tabiati va mohiyatini maksimal muvofiqlik bilan aks ettirish haqida gapirish qonuniydir . ­Ushbu sohadagi ishlarning holatini tahlil qilish uni pedagogiklashtirishning uchta usulini ko'rsatishga imkon beradi.
Birinchi yo'l pedagogik xususiyatga ega bo'lgan qo'shimcha qo'shimchalar bilan integratsiyaning o'zgarmas xususiyatlariga bog'liq . Bunga misol tariqasida pedagogik integratsiyaga “ ­Kasb-hunar ta’limi muassasasida o‘quvchilarni tayyorlashning ikki siklidagi ta’lim jarayonining turli komponentlarini o‘zaro bog‘lash asosida kengaytirilgan pedagogik birliklarni yaratish jarayoni” ta’rifini keltirish mumkin .­
Bundan tashqari, integratsiya “bunday kengayishning bir shakli”ga aylanadi [211, s. 40]. Ushbu yondashuvning afzalligi pedagogik integratsiyani aniqlangan narsa doirasida ­yaxlit ko'rib chiqishga urinishdir , kamchilik ­- bu aniqlangan va aniqlovchi hajmlarning mos kelmasligi.
Ikkinchi yo'l - integratsiya tushunchasini ­pedagogik faoliyatning u yoki bu darajasiga "bog'lash" orqali o'ziga xos "mintaqalashtirish" ­. Shunday qilib, ta'lim mazmuni darajasida integratsiya " ­o'quvchilar bilimining izchilligi va zichligi ortishi bilan birga keladigan ­uning tarkibiy elementlarining o'zaro ta'siri jarayoni va natijasi" sifatida namoyon bo'ladi [43, b. ­6]. Ushbu yondashuvning ijobiy tomoni pedagogik integratsiyani ­pedagogik faoliyatning individual darajalariga (shakllari, turlari va boshqalar) ­moslashtirishga urinishdan iborat ­; uning salbiy tomoni - pedagogik integratsiyani yaxlit ko'rish istiqbollarining yo'qligi.