Pedagogik jarayon

3.1 Ta'lim tizimi
Bu yerda ham, xorijda ham ko‘pgina olimlar tarbiya alohida soha bo‘lib, uni ta’lim va tarbiyaga qo‘shimcha sifatida qaratib bo‘lmaydi, degan xulosaga kelishgan. Tarbiyaning ta'lim strukturasining bir qismi sifatida ko'rsatilishi uning rolini pasaytiradi va ma'naviy hayotning ijtimoiy amaliyoti haqiqatiga mos kelmaydi. O'qituvchi ta'lim sohasiga kirmasdan turib, ta'lim va tarbiya vazifalarini samarali hal qilib bo'lmaydi. Shu munosabat bilan zamonaviy maktab murakkab tizim sifatida qaraladi, unda ta'lim va tarbiya uning pedagogik tizimining eng muhim tarkibiy elementlari sifatida ishlaydi.
Maktabning pedagogik tizimi maqsadli, o‘z-o‘zini tashkil etuvchi tizim bo‘lib, unda yosh avlodni jamiyat hayotiga jalb etish, ularni jamiyat madaniyatini o‘zlashtirgan ijodkor, faol shaxs sifatida kamol toptirish asosiy maqsad hisoblanadi. Ushbu maqsad maktabning pedagogik tizimi faoliyatining barcha bosqichlarida, uning didaktik va o'quv quyi tizimlarida, shuningdek, ta'lim jarayonining barcha ishtirokchilarining kasbiy va erkin muloqoti sohasida amalga oshiriladi.
Nazariy kontseptsiya bir-biriga bog'langan, o'zaro bog'liq bo'lgan uchta quyi tizimda amalga oshiriladi: ta'lim, didaktik va aloqa, bu esa o'z navbatida nazariy kontseptsiyaga ta'sir qiladi. Pedagogik muloqot o'qituvchilar va o'quvchilar o'rtasidagi o'zaro munosabatlarning bir usuli sifatida maktab pedagogik tizimining bog'lovchi komponenti sifatida ishlaydi. Pedagogik tizim tarkibidagi muloqotning bunday roli uning samaradorligi kattalar va bolalar o'rtasida shakllanadigan munosabatlarga (hamkorlik va insonparvarlik munosabatlari, umumiy g'amxo'rlik va ishonch, hammaga e'tibor) bog'liqligi bilan bog'liq. tadbirlar.
Ta'lim tizimi - bu ta'limning asosiy tarkibiy qismlari (sub'ektlari, maqsadlari, faoliyat mazmuni va usullari, munosabatlari) o'zaro ta'siri sharoitida ishlaydigan va jamoaning turmush tarzi, uning psixologik iqlimi kabi integrativ xususiyatlarga ega bo'lgan yaxlit ijtimoiy organizm.
3.2 Rossiyada ta'lim va global rivojlanish tendentsiyalari
Umumta’lim tizimi deganda maktabgacha ta’lim muassasalari, umumta’lim maktablari, maktab-internatlar, mehribonlik uylari, bolalar bilan tarbiyaviy ish olib boruvchi muassasalar, shuningdek, barcha oliy va o‘rta kasb-hunar ta’limi muassasalari majmui tushuniladi.
Rossiyada ta'lim tizimini qurish tamoyillari quyidagilardan iborat:
1. Bozor munosabatlariga o'tish sharoitida ta'limning davlat siyosatining aniq shartlari va maqsadlari bilan bog'liqligi. Maktabga qoʻyiladigan anʼanaviy umumiy talablardan foydalanib, taʼlim mazmuniga, butun taʼlim tizimining tashkiliy-boshqaruv tuzilmasiga, uni moliyalashtirish shartlariga, fuqarolarning taʼlim olish huquqlari va kafolatlariga qoʻshimcha tuzatishlar kiritiladi.
2. Rus maktabida ishlab chiqilgan asosiy qoidalarni saqlab qolish, xususan: ta'lim sohasining ustuvorligi, ta'limning dunyoviyligi, ikkala jins vakillarining birgalikdagi ta'lim va tarbiyasi, ta'limning kollektiv, guruh va individual shakllarining kombinatsiyasi. jarayon.
3. Ijtimoiy ehtiyojlarni, Rossiya xalqlarining mintaqaviy, milliy va umumiy madaniy an'analarini, shuningdek, yoshlarning qobiliyatlarini, milliy va individual xususiyatlarini hisobga olgan holda yoshlarning kasbiy o'zini o'zi belgilashi.
4. Ta’lim muassasalarining xilma-xilligi, davlat va nodavlat ta’lim muassasalaridagi ta’lim shakllarining xilma-xilligi, ishdan uzilishlarsiz va uzilishlarsiz.
5. Ta'lim tizimining demokratik xususiyati, o'quvchilarning bilim ehtiyojlari va ijtimoiy manfaatlariga muvofiq ta'lim muassasasi turi va ta'lim dasturini tanlashi.
Jahon ta’lim taraqqiyotining tendentsiyalari. Bu xususiyatlar va tendentsiyalar juda tarmoqlangan va xilma-xildir, lekin u yoki bu tarzda dunyoning aksariyat mamlakatlarida ta'lim tizimining rivojlanishida o'z aksini topadi. Ulardan eng muhimlari quyidagilardir:
a) Ijtimoiy-ma’naviy taraqqiyotning zaruriy sharti sifatida aholini yuqori ta’lim darajasi bilan tanishtirishga jamiyatning qiziqishi ortib borishi.
b) davlat o'rta umumiy ta'lim va kasb-hunar maktablari, shuningdek bepul ta'lim beruvchi oliy o'quv yurtlari tarmog'ini kengaytirish. Masalan, AQShda maktablarning 90% davlatdir. Bu mulkiy holatidan qat'i nazar, barcha manfaatdor fuqarolar uchun zarur ta'lim olish imkoniyatini ochadi.
v) Xususiy o'rta umumiy ta'lim va kasb-hunar maktablarida, shuningdek, alohida oliy o'quv yurtlarida ta'lim uchun haq to'lash tendentsiyasi saqlanib qolmoqda. Qo'shma Shtatlarda xususiy maktablar yiliga 7 000 dollardan 10 000 dollargacha, bolalar bog'chasi esa oyiga 40 dan 500 dollargacha. Elita universitetlarida bu yiliga 17-20 ming dollarga etadi, bu ko'plab talabalarni o'z parvarishi va ishlashi uchun pul ishlashga majbur qiladi.
d) Ta'lim tizimini davlat byudjeti hisobidan moliyalashtirish ortib bormoqda. Masalan, AQShda ta'lim ehtiyojlari uchun federal byudjetdan mablag'larning 12 foizi ajratiladi. Boshqa mamlakatlarda bu foiz ancha past, bu, albatta, maktab ta'limiga ta'sir qilmay qolmaydi va o'quv va tarbiyaviy ishlar sifatining o'sishiga to'sqinlik qiladi.
e) ta'lim va maktab ehtiyojlari uchun turli manbalardan mablag' yig'ish. Qo'shma Shtatlarda o'rta ta'limni rivojlantirish uchun ajratilgan mablag'larning 10% federal hukumat xarajatlari, 50% shtat hukumati va 40% xususiy mulk solig'i hisobidan keladi.
f) maktabga munitsipal rahbarlik tamoyilini kengaytirish. AQSh federal hukumati barcha maktablarga moliyaviy va texnik yordam orqali teng imkoniyat beradi, lekin ularning faoliyatini boshqarmaydi yoki nazorat qilmaydi.
g) Har xil turdagi maktablarning kengayishi va ularning tarkibiy xilma-xilligi. Ushbu tendentsiya o'quvchilarning maktab ta'limining keyingi bosqichlarida aniq belgilangan turli xil moyillik va qobiliyatlarga ega ekanligiga asoslanadi. Tabiiyki, hamma uchun bir xil dasturlardan o'tish amaliy bo'lmaydi. Bu erda maktab joylashgan hududning xususiyatlari, shuningdek, mahalliy ishlab chiqarish ehtiyojlari muhimdir. Shuning uchun ham dunyoning aksariyat mamlakatlarida o'ziga xos ichki tuzilishga ega bo'lgan har xil turdagi maktablarning keng tarmog'i mavjud.
z) o'rganiladigan fanlarning majburiy va o'rganiladigan fanlarga bo'linishi talabalarning o'zlari tanlashi. Ko'pgina AQSh maktablarida IX-XII sinflarda ikkita fan ingliz tili va jismoniy tarbiya majburiydir. Shunday qilib, Nyuton Nore maktabida o'quvchilarga tanlash uchun 90 ga yaqin fanlar taklif etiladi.
i) maktab darslarining kutubxonalarda, o‘quv xonalarida o‘quvchilarning mustaqil ishi bilan uyg‘unligi. Yuqorida tilga olingan Nyuton Nore maktabida darslar haftasiga 22 soat (shanba kunlari maktabda darslar o'tkazilmaydi). Bu talabalarga har kuni 1-2 soat kutubxonada ishlash, mustaqil ravishda bilim olish yoki chuqurlashtirish imkonini beradi.
j) Ta’lim muassasalarining uzluksizligi va ta’limning uzluksizligi. Ushbu tendentsiya tobora ko'proq o'z yo'lini ko'rsatmoqda. Chunki ilm-fan va texnikaning jadal rivojlanishi, ishlab chiqarish texnologiyasining tubdan takomillashuvi, uning yangi tarmoqlarining paydo bo‘lishi ishlab chiqaruvchilardan chuqur bilimga ega bo‘lishni, yangi fan yutuqlarini o‘zlashtirishni, kasb mahoratini muttasil oshirib borishni taqozo etmoqda.