Pedagogik jarayon

4.2 Ijtimoiy makonda pedagogika fanining pedagogik amaliyot bilan o‘zaro bog‘liqligi
Bugungi kunda hech kim pedagogikaning ilmiy maqomiga shubha qilmaydi. Bahs fan va pedagogik amaliyot o'rtasidagi munosabatlar tekisligiga o'tdi. Pedagoglarning haqiqiy yutuqlari o‘ta noaniq bo‘lib chiqadi: bir holatda ular pedagogik nazariyani chuqur bilish va mohirona qo‘llash tufayli bo‘lsa, ikkinchi holatda muvaffaqiyatga o‘qituvchining yuksak shaxsiy mahorati, pedagogik ta’sir mahorati sabab bo‘ladi. , qobiliyat va sezgi. So'nggi o'n yilliklarda maktab amaliyoti va pedagogika fani o'rtasidagi nomuvofiqlik ayniqsa keskinlashdi. Ikkinchisi, ayniqsa, amaliyotni ilg'or tavsiyalar bilan ta'minlamaganligi, hayot bilan aloqasi yo'qligi va tez sur'atlarda davom etmasligi uchun jazolandi. Domla ilm-fanga ishonishni to'xtatdi, amaliyotni nazariyadan begonalashtirish paydo bo'ldi.
Savol juda jiddiy. O‘qituvchining chinakam mahorati, yuksak ta’lim-tarbiya san’ati ilmiy bilimga asoslanishini unuta boshlagandekmiz. Agar kimdir pedagogik nazariyani bilmasdan yuqori natijalarga erisha olsa, bu ikkinchisining foydasizligini bildiradi. Lekin bu sodir bo'lmaydi. Soy ustidagi ba'zi ko'prik yoki oddiy kulbani maxsus muhandislik bilimlarisiz qurish mumkin, ammo ularsiz zamonaviy binolarni qurish mumkin emas. Pedagogikada ham shunday. Pedagog oldiga qanchalik murakkab vazifalarni hal qilish kerak bo'lsa, uning pedagogik madaniyati darajasi shunchalik yuqori bo'lishi kerak.
Lekin pedagogika fanining rivojlanishi o‘z-o‘zidan ta’lim sifatini ta’minlamaydi. Nazariyani amaliy texnologiyalarga aylantirish zarur. Hozircha fan va amaliyotning yaqinlashuvi yetarlicha tez kechmayapti: ekspertlarning fikricha, nazariya va amaliyot o‘rtasidagi tafovut 5-10 yilni tashkil etadi.
Pedagogika eng dialektik, o'zgaruvchan fan sifatida ta'rifini asoslab, jadal rivojlanmoqda. So'nggi o'n yilliklarda uning bir qator yo'nalishlarida, birinchi navbatda, yangi ta'lim texnologiyalarini ishlab chiqishda sezilarli yutuqlarga erishildi. Ta'limning yanada ilg'or usullarini, o'z-o'zini tarbiyalash va o'z-o'zini tarbiyalash texnologiyalarini yaratishda muvaffaqiyatga erishildi. Maktab amaliyotida yangi ilmiy ishlanmalardan foydalaniladi. Ilmiy-ishlab chiqarish majmualari, mualliflik maktablari, tajriba maydonlari – bularning barchasi ijobiy o‘zgarishlar yo‘lidagi salmoqli marralardir.
Pedagogikaning ko'pgina nazariyotchilari nemis faylasuflari Vindelband va Rikertlar tomonidan o'rnatilgan fanlarni tasniflash tamoyillariga amal qilib, pedagogikani me'yoriy fanlar deb ataladi. Buning sababi - pedagogika tomonidan ma'lum bo'lgan qonuniyatlarning o'ziga xos xususiyatlari. Yaqin vaqtgacha ular pedagogik jarayonlar rivojlanishining umumiy tendentsiyalarini ifodalovchi keng ko'lamli xulosalar bo'lgan va ko'p jihatdan shunday bo'lib qolmoqda. Bu ularni aniq prognozlash uchun ishlatishni qiyinlashtiradi, jarayonning borishi va uning kelajakdagi natijalarini faqat eng umumiy ma'noda bashorat qilish mumkin. Pedagogikaning xulosalari katta o'zgaruvchanlik va noaniqlik bilan tavsiflanadi. Ko'p hollarda u faqat me'yorni belgilaydi ("o'qituvchi kerak, maktab kerak, o'quvchi kerak"), lekin bu me'yorga erishish uchun ilmiy yordam bermaydi.
Nega fan va pedagogik mahorat o‘rtasidagi bog‘liqlik masalasi kun tartibidan olib tashlanmayotganini tushunish qiyin emas. Hatto pedagogik hodisalarning mohiyatini tahlil qilish asosida o'rnatilgan normalar faqat mavhum haqiqatdir. Ularni faqat tafakkurli o‘qituvchigina jonli ma’no bilan to‘ldirishi mumkin.
Pedagogikaning nazariylanish darajasi, ya'ni u hali ham odamni ko'zdan qochirmaydigan, balki "o'lik", "cho'l" sxemalar to'plamiga aylanib, abstraktsiyalarda unchalik yuqori ko'tarilmasligi masalasi. , juda dolzarb. Pedagogikani nazariy va me’yoriy (amaliy)ga ajratishga urinishlar o‘tgan asrdan boshlangan. “Asboblarga kelsak, - deb o'qiymiz inqilobdan oldingi bir monografiyada, - pedagogika nazariy fandir, chunki uning vositalari insonning jismoniy va ma'naviy tabiati bo'ysunadigan qonunlarni bilishda yotadi; maqsadlarga kelsak, pedagogika amaliy fandir.
Pedagogikaning maqomi to‘g‘risida davom etayotgan muhokamalar jarayonida fan tomonidan to‘plangan bilimlarni tahlil qilish va tizimlashtirish, ularning darajasini va fanning o‘zi yetuklik darajasini baholashga turlicha yondashuvlar taklif etildi. Biz uchun tarbiya, ta’lim va tarbiya qonuniyatlari va qonuniyatlari haqidagi asosiy ilmiy bilimlarni o‘zida mujassam etgan pedagogik bilimlarning ulkan maydonidan nazariy pedagogikani ajratib ko‘rsatishni dunyoning ko‘pchilik tadqiqotchilari asosli va qonuniy deb bilishlari biz uchun muhimdir. Ilmiy pedagogika tizimining asosiy tarkibiy qismlari ham aksioma va tamoyillardir. Aniq tavsiyalar va qoidalar orqali nazariya amaliyot bilan bog'lanadi.