«Pedagogika hám psixologiya» bakalavr tálim baǵdarı 4-g- kurs talabasınıń pedagogika hám psixologiya pánlerin oqíTÍw metodikasí páninen

2. 2. Talabalardıń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám
ilmiy tájriybelerin baqlaw hám bahalawda test tapsırmalarınan
paydalanıw jolları
Standart bolmaǵan test tapsırmaların tayarlawda mazmun hám forma tiykarǵı orındı iyeleydi.
Usınıń sebepinen, test tapsırmaları mazmunın tańlaw principleri haqqında oylaw kerek.
1-princip. Test tapsırmaları mazmunı sınaq maqsetine sáykesligi principi. Usı princip studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin baqlaw hám bahalaw Reyting sistemasınıń qadaǵalaw túrlerinde test tapsırmalarınıń mazmunı maqsetke muwapıq tańlanıwın talap etedi.
Sonı atap kórsetiw zárúr, Reyting sistemasınıń qadaǵalaw túrleri ámeldegi, aralıq hám juwmaqlawshı qadaǵalaw tapsırmaları bir-birinen tekǵana didaktik maqseti, bálki mazmunı hám mazmunning yoritilish dárejesimenen parıq etiwin názerde tutıw kerek.
2-princip. Qadaǵalaw hám bahalanıp atırǵan bilimlerdiń zárúrligi principi. Kereklilik principi test tapsırig'i sorawlarına oqıw programmasıdaǵı eń zárúrli nızam, teoriya, túsinik hám kónlikpelerdi kirgiziwdi talap etedi. Bul processda ekinshi dárejeli maǵlıwmatlar, nomerler hám faktik materiallar test tapsırmalarına kirgiziw usınıs etilmeydi.
3-princip. Mazmun hám forma birligi principi. Usı princip test tapsırmalarınıń mazmunı hám forması bir-birine uyqas, pútinlikti shólkemlestiriwin talap etedi.
Test tapsırmalarınıń mazmunın tańlawda bilimlerdiń túrleri hám olardıń ayriqshalıǵın itibarǵa alıw hám uyqas túrde formanı tańlaw kerek.
4-princip. Test tapsırmalarınıń mazmunan tuwrılıǵı principi.
Test tapsırmalarına oqıw stul mazmunı daǵı ob'ektiv hám haqıyqıy bilimler kiritiliwi maqsetke muwapıq. Mazmundagi tartıs hám tartısqa alıp keletuǵın máseleler test tapsırmalarına kiritilmasligi kerek. Bul jaǵday studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin shın hám odilona baqlaw hám bahalaw imkaniyatın bermeydi.
5-princip. Test tapsırmaları mazmunında oqıw stul mazmunınıń qayta usınıs etiliwi principi.
Usı princip test tapsırmaların tayarlawda oqıw stul mazmunın tolıq hám jetkilikli dárejede qamtıp alınıwın názerde tutadı.
Oqıw stul boyınsha shólkemlestirilediǵan tálim-tárbiya processinde temalararo, baplararo, bólimler aralıq hám pánleraro baylanısıwlarǵa jetkilikli dárejede itibar qaratılǵan, mazmunan bul process oqıw materialında óz hákisin túsinikler ortasındaǵı baylanısıwlar formasında tapqan bolsa, bunda hámme temalar boyınsha emes, bálki saylanǵan tiykarǵı temalar hám baplar boyınsha test tapsırmaları tayarlanadı.
6 -princip. Test tapsırmaları mazmunınıń pánniń házirgi zaman jaǵdayına sáykesligi principi.
Usı princip test tapsırmaları mazmunın jámiyetimizde júz bolıp atırǵan sociallıq-ekonomikalıq, ruwxıy -bilimlendiriw qarawlar, huqıqıy normalar, pánniń oqıw stul tálim mazmunına kiritilgen pán jańalıqlarına maslawdı talap etedi.
Sonı atap kórsetiw zárúr, oqıw stul mazmunı studentler tárepinen sol kursqa tiyisli ilimiy bilimlerdi ózlestiriw processinde ayriqsha hám uyqas proektsiyani payda etedi.
Joqarıda belgilengen pikirlerden kórinip turıptı, olda, test tapsırmalarınıń mazmunı da zamanagóy, da studentler tárepinen ilimiy bilimlerdi ózlestiriw basqıshlarına uyqas bolıwı kerek.
7-princip. Test tapsırmaları mazmunınıń kompleksli hám teń salmaqlılıqlasqan bolıwı principi.
Usı princip test tapsırmaları mazmunın tańlawda maqsetke muwapıqlıqtı keltirip shıǵaradı, yaǵnıy Reyting sistemasınıń aralıq hám juwmaqlawshı qadaǵalaw ushın tuzilayotgan test tapsırmalarınıń mazmunı onıń túri hám qollanıwın itibarǵa alınǵan halda bap, bólim yamasa kurs mazmunın tolıq qamtıp alıwın taqoza etedi.
Sonıń menen birge, juwmaqlawshı qadaǵalaw ushın tuzilayotgan test tapsırmaları ózinde kurstıń teoriyalıq máseleleri, túsinikler, nızamlar hám nizamlıqlar, gipotezalar, faktik materiallar, másele hám shınıǵıwlardı sáwlelengenlashtirishi kerek.
8-princip. Test tapsırmaları mazmunınıń sistemalılıǵı principi.
Usı principke tiykarınan, test tapsırmalarınıń mazmunın tańlawda, mazmun studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin baqlawda sistemalılıq talaplarına juwap beriwi kerek. Odan tısqarı test tapsırmalarınıń sistemalı mazmunı, birbiri menen ajıralmas baylanısqan bilimlerdiń ulıwma strukturasın hákis ettiriwi zárúr.
Sonday eken, hár bir test tapsırig'i ulıwma bilimler sistemasınan onıń arnawlı bir bólegin baqlawına itibar qaratıw kerek.
9 -princip. Test tapsırig'i mazmunınıń variativligi principi.
Test tapsırig'i birinshi ret ámeliyatqa engizilgende, olardıń mazmunı studentlerge málim bolıp qaladı hám test juwapları haqqındaǵı informaciyanıń shetke shıǵıp ketiw hallarınıń aldın alıw ushın, usı princip test sorawları hám juwapların kóp variantlı qılıw, olardı almastırıp, jańalap turıwdı taqoza etedi. Bul jaǵdayda test tapsırmalarınıń mazmunı jáne onı orınlaw qıyınshılıq dárejesin saqlaw talap etiledi.
Test tapsırmalarına qoyılatuǵın talaplar.
Test tapsırmalarına tómendegi talaplar qóyıladı :

• 
  Test tapsırig'i mazmunınıń tuwrılıǵı ;
  
• 
  Sorawdıń logikalıq tárepten tuwrı tańlanıwı ;
  
• 
  Test tapsırig'i formasınıń tuwrılıǵı ;
  
• 
  Test tapsırig'ining soraw hám juwaptıń qısqalıǵı ;
  
• 
  Test tapsırig'i elementleriniń tuwrı jaylasqanlıǵı ;
  
• 
  Test tapsırig'ining tuwrı juwapları birdey bahalanishi;
  
• 
  Studentlerge test tapsırig'ining orınlaw boyınsha birdey kórsetpe
  

beriliwi;

• 
  Kórsetpelerdiń test tapsırig'i hám mazmunına sáykesligi.
  

Bunnan tısqarı test tapsırmaları Mámleket test orayı tárepinen belgilengen talaplarǵa juwap beriwi kerek.
Test tapsırmaların dúziwde mazmun tiykarǵı orındı iyeleydi, sol sebepli oqıw stul mazmunı daǵı bilimlerdi anıqlaw hám olarǵa uyqas oqıw maqsetlerine erisiw dárejesin belgileytuǵın test tapsırmaların dúziw maqsetke muwapıq.
Professor -oqıtıwshılar uyreniletuǵın temanıń mazmunınan kelip shıqqan halda Blum taksonomiyasiga tiykarınan oqıw maqsetlerin anıqlawı hám sol tiykarda shınıǵıwlardı shólkemlestiriwi kerek. Oqıw maqsetlerin shınıǵıwdıń didaktik maqsetlerine muwapıq belgileniwi tálim natiyjeliligin anıqlaw hám kemshiliklerge toqtatıw beriliwine jay tayarlaydı.

JUWMAQ
Studentler tárepinen tálim mazmunınıń tiykarǵı strukturalıq bólimlerinen biri bolǵan dóretiwshilik iskerlik tájiriybelerin anıqlawda paydalanılatuǵın qadaǵalaw túrleri studentler tárepinen intellektual operatsiyalar : analiz, sintez, salıstırıw, ulıwmalastırıw hám juwmaqqa keliwdi yaǵnıy dóretiwshilik oylawdı talap etedi.

Studentlerde dóretiwshilik iskerlik tájiriybelerin quram taptırıw hám rawajlandırıwda oqıw kursları mazmunınan orın alǵan Keys-stadi tapsırmaları hám qıyınlıq dárejeleri produktivlik, izertlewli hám dóretiwshilik (kreativ) testler zárúrli orın tutadı. Sonı atap kórsetiw kerek, professor- oqıtıwshılar tálim- tárbiya processinde studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe, ilmiy tájriybeleri hám kompetentsiyaların qadaǵalaw hám bahalawda oqıtıwda tiykarǵı metodlardan biri, test tapsırmalarınan paydalanıw, qadaǵalaw quramına standart hám standart bolmaǵan test tapsırmaları kirgiziwi kerek.
Joqarıdaǵı pikirler itibarǵa alınǵan halda studentler tárepinen tálim mazmunınıń barlıq strukturalıq bólimlerin ózlestiriw dárejesin anıqlawda standart test tapsırmaları menen bir qatarda standart bolmaǵan test tapsırmalarınan paydalanıw zárúrshiligi kelip shıǵadı.
Talap dárejesinde dúzilgen test tapsırmalarınıń nátiyjeleri, yaǵnıy studentlerdiń toplaǵan balları hám kórsetkishleri usı kurs boyınsha oqıw procesiniń maqsetke muwapıq islengenligi, tálimniń individuallastırılǵanlıǵı, siyasiy toparlastırılgan jantasıwdıń bar ekenligi, pedagogdıń pedagogikalıq uqıbı, qadaǵalawdıń shınlıǵına tikkeley baylanıslı boladı.