«Pedagogika hám psixologiya» bakalavr tálim baǵdarı 4-g- kurs talabasınıń pedagogika hám psixologiya pánlerin oqíTÍw metodikasí páninen

Professor -oqıtıwshılar óz ma’jburyatina júkletilgen kurs mazmunin studentler sanasına jetkiziw maqsetinde studentlerdiń oqıw -biliw iskerligin quraydı. Studentlerdiń arnawlı bir oqıw usil boyınsha oqıw -biliw iskerligin shólkemlestiriw ushın uyreniletuǵın tema mazmunına uyqas halda oqıtıw quralları, metodların maqsetke muwapıq tańlawı, tálim mazmunına uyqas oqıtıw quralları, oqıtıw metodları oqıtıw formalarında sáwlelenedi.
Joqarı tálim mákemelerinde oqıtıw formalarına : lekciya, laboratoriya, ámeliy hám seminar shınıǵıwları, ǵárezsiz tálim, oqıw, atız, pedagogikalıq hám islep shıǵarıw ámeliyatları, pitkeriw qaniygelik jumıslar kiredi.
Professor -oqıtıwshılar usı oqıtıw formalarında pedagogikalıq hám informaciya texnologiyalardan paydalanıw jolların proektlestiriwi zárúr.
Tálim-tárbiya processinde teris baylanıstı ámelge asırıw ushın, yaǵnıy alınǵan nátiyjelerdi analiz etiw ushın studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe, ilmiy tájriybeleri hám kompetentsiyalarin baqlaw hám o'z- o'zin baqlaw procesi jolǵa qoyılıwı kerek.
Professor -oqıtıwshılar tárepinen shólkemlestiriletugin tálim-tarbiya procesiniń natiyjeliligin úyreniw hám analiz qılıw nátiyjesi studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin qadaǵalaw júzeki, yaǵnıy standart oqıw hám test tapsırmaları tiykarında alıp barılıp atırǵanlıǵı, ulıwma hám jeke kompetentsiyalardi baqlaw itibardan shette qalıp atırǵanlıǵı, studentlerdiń óz-ózin baqlaw procesi sho’lkemlestirilmey etirg’anlig’in kórsetedi.
Sonı atap kórsetiw zárúr, studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe, ilmiy tájriybeleri hám kompetentsiyalarin baqlaw hám óz-ózin baqlaw procesi joqarı tálim mákemelerinde shólkemlestiriletug’in tálim-tárbiya procesiniń ajıralmaytuǵın bólegi bolıp, usı processti maqsetke muwapıq dúziliwi tálim natiyjeliligin arttırıwǵa tayarlaydı.
I. Ya. Lerner tárepinen tálim mazmunınıń strukturalıq bólimlerine:
1. Bilimler (ilimiy túsinikler, ideyalar, nızamlar, ilimiy
teoriyaler);
2. Iskerlik usılları (kónlikpe hám ilmiy tájriybeler);
3. Dóretiwshilik iskerlik tájiriybeleri;
4. Qádiriyatlar sisteması kiritilgen.
Ámeldegi qadaǵalaw túrlerinde kóbisi jaǵdaylarda bilimlerge pát berilip, tálim mazmunınıń keyingi u’sh strukturalıq bólimleri: iskerlik usılları (kónlikpe hám ilmiy tájriybeler), dóretiwshilik iskerlik tájiriybeleri, qádiriyatlar sisteması itibardan shette qalıp atır.
Oqıw kursları boyınsha dúzilgen test tapsırmalarınıń kóbisi reproduktivlik dárejedegi test tapsırmaları bolıp, jumısshı programmada kórsetilgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdiń tek bilimdi anıqlaw imkaniyatın beredi. Kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi anıqlaw ushın usınıs etilgen tapsırmalardıń kóbisi birdey tárizde dúzilgen bolıp, studentlerdiń ǵárezsiz hám dóretiwshilik oylaw kónlikpelerin rawajlandırıw itibarda shette qalıp atırǵanlıǵın kórsetedi.
Sonı atap kórsetiw kerek, professor -oqıtıwshılar tárepinen studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin anıqlaw ushın tayarlanǵan test tapsırmaları sol kurs sabaqlıǵınan alınǵan bolıp, olardıń qıyınlıq dárejesi reproduktivlik, yaǵnıy oqıw materialı qayta islenbesten, intellektual operatsiyalar atqarılmastan, yadta saqlanǵan maǵlıwmatlar tiykarında juwap qaytarılatuǵın test tapsırmaları esaplanadi.
Usı test tapsırmaları studentlerdiń ózlestirgen bilimlerin júzeki anıqlaw imkaniyatın beredi, bul jaǵdayda tálim natiyjeliligin anıqlaw talay qıyınshılıqlı.
Sonıń menen birge, joqarıda belgilengen qıyınlıq dárejesine iye testler studentlerde quram taptirilgan kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi anıqlaw múmkinshiligine iye emes.
Studentler tárepinen tálim mazmunınıń tiykarǵı strukturalıq bólimlerinen biri bolǵan dóretiwshilik iskerlik tájiriybelerin anıqlawda paydalanilatuǵın qadaǵalaw túrleri studentler tárepinen intellektual operatsiyalar : analiz, sintez, salıstırıw, ulıwmalastırıw hám juwmaqtı, yaǵnıy dóretiwshilik oylawdı talap etedi.
Studentlerde dóretiwshilik iskerlik tájiriybelerin quram taptırıw hám rawajlandırıwda oqıw kursları mazmunınan orın alǵan Keys-stadi tapsırmaları hám qıyınlıq dárejeleri produktiv, bolg’an-izertlewli hám dóretiwshilik (kreativ) testler zárúrli orın tutadı.
Joqarıdaǵı pikirler itibarǵa alınǵan halda studentler tárepinen tálim mazmunınıń barlıq strukturalıq bólimlerin ózlestiriw dárejesin anıqlawda standart test tapsırmaları menen bir qatarda standart bolmaǵan test tapsırmalarınan paydalanıw zárúrshiligi kelip shıǵıp atır.
Studentler tárepinen tálim mazmunınıń tiykarǵı strukturalıq bólimlerin anıqlawda paydalanilatuǵın qadaǵalaw túrlerinen biri test tapsırmaları bolıp, olardı maqsetke muwapıq halda qáliplestiriw hám óz ornında paydalanıw ushın usı processtiń teoriyalıq tiykarların biliw zárúr.
Tálim-tárbiya procesiniń dúziliwi jáne onıń natiyjeliligin anıqlawda ótkeriletuǵın qadaǵalaw jáne onı túrlendiriw zárúrli áhmiyetke iye boladı.
Tálim-tárbiya procesi pútin sistema bolıp, onıń dúziliwi, barıwın baqlaw, alınǵan nátiyjelerge muwapıq áwele oqıtıwshınıń pedagogikalıq iskerligin analiz etiw, Reyting sistemasına muwapıq studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerindegi tipik kemshiliklerdi anıqlaw hám olardı korrektsiyalaw jolların belgilewdi talap etedi.
Studentlerdiń oqıw rejeden orın alǵan kurslar boyınsha ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerin anıqlaw hám bahalawda qadaǵalaw túrlerinen biri test tapsırmaları esaplanadi. Test tapsırmaları didaktik materiallar taypasına tiyisli bolıp, ol tómendegi funktsiyalardı ámelge asıradı :
- Test tapsırmalarınıń bilimlendiriwge tiyisli funktsiyası. Test tapsırmaları studentlerdiń ózlestirgen bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerindegi tipik kemshiliklerdi anıqlaw esesinde, olardı óz bilimlerin arttırıw maqsetinde úzliksiz hám sistemalı pán tiykarların úyreniwge iytermeleydı.
- Test tapsırmalarınıń tárbiyalıq funktsiyası. Test tapsırmaları studentler tárepinen tuwrı juwaptı tabıw processinde arnawlı bir biliw qıyınshılıqların seziwi, mashqalanı sheshiw maqsetinde intellektual operatsiyalar : analiz, sintez, salıstırıwlaw, ulıwmalastırıw hám juwmaq soǵıw sıyaqlılardı orınlawı arqalı olarda bárkámallıqqa jay tayarlaytuǵın sapalar : shıdamlılıq, sanalı ıntızam, arnawlı bir oqıw máselelerin sheshiwge shıdamlılıq, taqat, jetiskenliklerge erisiw ushın bilimi hám kúshin sarp etiw etiwi arqalı shaxs retinde rawajlanıwına múmkinshilik jaratadı.
Ǵárezsiz shaxstı qáliplestiriw, onı jámiyet hám mámleket mápleri jolında social -paydalı miynetke uqıplı kadr dárejesinde tárbiyalaw -kóp qırlı hám quramalı process bolıp tabıladı.
Jaslardı bárkámal etip tárbiyalaw processinde shaxstıń tárbiyası hám hár tárepleme rawajlanıwın támiyinlewge itibardı kúsheytiw hám bilimlendiriw tarawında shaxstıń tárbiyası hám hár tárepleme rawajlanıwına ústinlik beriwdi támiyinlewden ibarat.
Tálim-tárbiya procesiniń úsh strukturalıq birligi — tárbiya, tálim, shaxstı rawajlandırıw tolıq dárejede ámelge asırılıwına erisiw bolıp esaplanadı. Tálim-tárbiya jumısında itibarsızlıq sıyaqlı illetten waz keshiw kerek. Bul maqsette ǵárezsiz pikir júritetuǵın shaxstı tárbiyalawǵa baǵdarlanǵan jańa usıl hám qurallar islep shıǵilıwı hám engiziliwi zárúr.
Dástúriy oqıtıwdıń usıl hám metodları respublikamızda keń tarqalǵan hám olar óziniń belgili tariyxına da iye esaplanadı. Biraq tálim tarawındaǵı reformalardı ámelge asırıwda dástúriy oqıtıwdıń múmkinshilikleri sheklenip atırǵanlıǵı, kerekli bilimlendiriwge tiyisli máseleler óz sheshimin tabılmay atırǵanlıǵı, qatar aldıńǵı pedagogikalıq tájiriybeler ǵalabalasıp atırǵanlıǵın kóriwimiz múmkin.
Jańa múnásibetlerdiń ayriqsha tárepi, dástúriy oqıtıwdaǵıdan parıqlanıp, oqıwshı – talabalardıń erkin hám oqıw iskerligin qadaǵan etpesten, al olardı belgilengen maqset tárepke báǵdarlaw, oqıw iskerligin birgelikte shólkemlestiriw hám oqıw -biliw iskerligine sanalı túrde jiberiw, qandayda bir bir iskerlikti buyrıq arqalı ámelge asırıw ornına pedagogikalıq processti nátiyjeli shólkemlestiriw arqalı oqıwshı - talabalarda pán tiykarların úyreniwge bolǵan qızıǵıwshılıqtı arttırıw, shaxstıń mútajligi, uqıbı, beyimligi hám múmkinshiliklerin shegaralamasdan bilim hám óner iyelewdiń demokratiyalıq jollarına baǵdarlaw bolıp esaplanadi.