Педагогика маърузалар матни


Download 5.37 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/88
Sana08.11.2023
Hajmi5.37 Mb.
#1757165
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   88
Bog'liq
Педагогика Ғайбуллаев Н, Ёдгоров Р, маматқулов Р, Тошмуродова Қ

хам ХУРмат 
кдпадиган булади. Орадаш
севги, мухаббат, оила ришталари мустахкамланади.
Хаётда учрайдиган яна бир холатни олайлик. Айгайлик, тур- 
муш уртогангиз оёги о гриб, иссиги чгщиб ишдан вак^ли келди. 
“Буни каранг, Хилолахон”, деб оёгига ч ш д а н ярани сизга 
курсатди. Сиз ярани куриб ижиргандингиз:” Вой-буй, шу арзи- 
м аган' ярани 
менга 
курсатасиз? 
Духтирга 
борсангиз 
булмайдими?” Сизнинг бундай муносабатингиз, гапларингиз 
турмуш уртогингизнинг к,албини шундай яраладики, 
лол 
булганидан сизга сузсиз бокдб к;одци. Нахотки, жуфти халолим 
деб бир ёстю д а бош кзтпан хотиним мендан шунчалик жир- 
канса. Огиррок; касал булиб к;олсам-чи, унда нима булади деб 
сиздан мехри совий бошлайди. Кейинчалик сиз уйламай айтган 
бир огиз суз билан пайдо кдтган калб ярасини даволаш учун 
бутун умрингизни сарф к,илишга ту ф и келиши мумкин. Шунда 
Хам агар бу ижобий натижа берса.
Аксинча, мана бундай холатни тасаввур кдпайлик.
«Вой, Анвар ака! Иссигингиз чикдб шунча кдйналсангиз 
Хам юравердингизми? Кдни келинг~чи» деб мехрибонлик билан
142


биринчи ёрдам курсатсангиз ва духтирга албатга чикдшларини 
айтсангиз, буидан буён бу масалага хар куни кдзикдб борсан- 
газ, олам гулистон. Турмуш уртогингиз энди хар куни ишдан 
кейин уйга шошиладиган, сизни кумсаб турадиган булади. Сиз 
учун эса бундан ортик; бахт булмаса керак!
Оила курган хар бир йигит-кдз, эр-хотин бир-бирини 
“ Мехр” деб аталмиш малхам билан озикдантириб турса, унга 
суянса, уни эъзозласа, улардан бахтли одамнинг узи булмайди.
Хилолахон исмли келинимиз говори харорат билан ётиб 
к;олди. Ищдан келган Анваржоннинг олдига зурга чикдб салом 
берди.Алик олган Анваржон: •‘Овк.ат борми?”, - деб суради. К е­
лин тоби булмагани, шунинг учун овк,ат кдиолмаганини ту- 
шунтирди. Анваржон: 
“М ана 
юрибсиз-ку, 
овкдт 
кдииб 
куйсангиз булмайдими” ,-деб жахд аралаш гулдиради. Узи ош- 
хонага кириб, иккита тухумни к;овурди-да, утириб тамадди 
Килди. Анваржоннинг бунда г и хар бир хатти-харакати, гапида 
зарда, киноя, викрр, менсимаслик аломатлари сезилиб турар 
эди. Овкэтланиб булган Анваржон Х илоланинг олдига кириб: 
“Дастурхонни йишш тириб куйишга ярарсиз?”,- деса, 
бу 
Хилоланйнг кгалбига санчилган ханжар эмасми?
Бунинг урнига Анваржон хар куни хурсанд холда табассум 
билан кутиб оладиган турмуш уртогининг ахволини куриб: ”Ие, 
Хилола, нима булди? Ётинг, безовта булманг. Дори ичдингиз- 
ми? Овкдтландишизми?” - деб батафсил хол-ахвол сураб, со- 
чларини силаб, эркалаб куйса, Хилола касалини хам унутади. 
Турмуш уртогининг келишига овк;ат кдгшб куёлмаганидан хи- 
жолат булади. Бу билан Анваржон уз турмуш уртош ни ширин 
суз, кдлб мехри билан даволайди. Энди Хилола эрининг кели­
шига бир эмас, икки хил овк,ат тайёрлайди. Сиз берган мана 
шу маънавий озукднгиз туфайли у к;анот чик,ариб учади. Барча 
ишларни битмас-туганмас куч-гайрат билан к,илади, хакдоий 
мехрибон турмуш уртош борлигидан, толеидан хурсанд булади, 
Хаётидан мамнун булиб яшайди. Энди унинг суянадиган тога 
бор. Сухбатлашиш учун дилкаш ёри бор. Кдйналган пайтларида 
елкадоши бор.Дунёда ундан бахтли аёл йук,.
Ш у уринда Берунийнинг аёллар хакдда бундан 11 аср илга- 
ри айтган куйидаги фикрларини келтириш мак,садга муво- 
фикдир. Аёллар олмосга ухшайди. Олмос олмос булгунча, неча- 
неча чархлардан утади, кднчадан-кэнча машаккатларга чидай- 
ди. Натижада кдрралари шундай ишлов топадики, яракдаганида
143


кузни олади. Олмос шу тарифа кдмматбахо тошга айланади. 
Аёллар хам тортган машакдатлари, сабр-к,аноати эвазига шун­
дай бахога сазовор буладилар. Кдзларимиз хам борган хонадон- 
ларида акдлилик, зукколик ва камтарлик билан иш курсалар, 
улардан бахтли аёл булмайди.
Беруний у чип инг “Хинди стой” асарида“ хеч бир халк, оила- 
никох муносабатларидан холи эмас”,-дейди.Оила куршцдан ав- 
вал киэ ва йигит бир-бирларини куришлари, ёкдиришлари, 
бир-бирларига к;албан мехр куйиб, сунг оила куришга розилик 
билдирганлари мат,куя. Чунки бу к;албан ёк^ириш, 
яъни 
боищача айтганда икки юракнинг бир-бирига нисбатан “ж из” 
этиш и кейинги оилавий ташвиш ва можароларнинг силлик, 
утиншга ёрдам беради, хаётда учрайдиган турли тусикдарни 
енгинща куч-кувват багишлайди.
Хатто бу хакда Исломда куйидаги гоя баён кдлинади:
Никохдан олдин келинга махр бериш шартлиги, 
куёв 
булмишнинг ижтимоий ахволи яхш и булмаса, у холда махрпи 
кдсман б^лса хам бериш кераклиги назарда тутилади.
Ш ариатда махр - никох олдидан аёлнинг кунглини олиш, 
унинг кдлбида куёвга нисбатан мехр уйготиш макрадида шах- 
сан келин булмишнинг узига берилиши лозим булган совга 
(ширинлик, такинчок,, мато) дан иборат. Бу совганинг ичида 
ширинликнинг булиши шартлиги назарда тутилган.
Махр бериш исломда суннат хисобланган. Ж аноби Расулул- 
лох саллоллоху алайя,и васаллам кдзлари хазрати Ф отимани 
куёви Алига берганларида, хазрати Алининг махр бермасдан 
Фотимага кушилишларига рози булмаганлар.
Яна маънавий меросимизга мурожаат кдладиган булсак, Абу 
Райхон Беруний узининг “Х индистон” асарида шундай ёзади: 
«Эй к;изим. Сен урганган уйингдан кетиб, нотаниш хонадонга 
тушмовдасан, сен булажак куёвингнинг хамма хислатларини 
билмайсан. Сен ер булсанг, у осмон булади. Демак, сен у билан 
шундай йул тут, унинг олдида ер каби камтар булсанг, у осмон 
каби олижаноб булади. Осмон шифоли ёмгири билан ерни 
кукартиргани каби у хам уз мехри билан сени хушнуд этади. 
Эринг сендан фак,ат юмшок; ва ш ирин сузлар эшитсин, яра- 
майдиган ёки эски либосда, сочларинг тартибга солинмаган 
Холда унинг олдида утирма...Яхшиси сен у билан хуш муомала- 
да, ширин сузли булгин... бу ишинг хар к^ндай сехр-жодудан
144


яхшидир.Сувдан тез-тез фойдалангин. Узингга хушбуй нарсалар 
билан оро бер.Покизалик хамшпа йулдошинг булсин...»
Берунийнинг бу панду насщ атлари унинчи асрга тегшнли 
булишига к^рамай, улар хозирги кунда хам оила куриш олдида 
тур гаи ХЭР бир к,из учун бахтли турмуш куриш калити булиб 
хизмат к,илиши игубхасиздир.
Ота-она фарзандлари нигохида энг буюк кишилардир. Ш у- 
нинт учун улар фарзандлари олдида энг яхши сифатлари би- 
лантана обру цозонишлари мумкин. И нсоний фазилатлар 
сохиби бужан ота-она уз фарзандлари томонидан бир умр 
эъзоэланади.
Болаларни бар камол инсон кдгшб етиштиришда макгабни 
оила билан ботламасдан, муваффакдятга эришиб булмайди. 
Ш унинг учун мактаб ота-оналар уртасида таълим-тарбияга о ид 
иш ларни кенгайтириши лозим. О та-оналарнинг укдгувчилар 
билан булган учрашуввда айтган фикрлари айшщ са, ота- 
оналар учун 
цимматлидир, 
чунки улар Уз фарзандлари 
тутрисида купрок нарсаларни билиб оладилар. Ш ундай экан, 
бола тарбиясининг туб мохиятини унутган хаР бир ота-она о и ­
ла билан мактаб уртасидаги хамкорликни мустахкамлашга ин- 
тиладилар.
Бола макгабга кириб, то уни тамомлаб чиккунга кдцар ота- 
она мактаб билан якдн алокд урнатиши
фарзандининг 
узлаипириши, хулк-атворидан хамиша хабардор булиши тарбия 
масалалари буйича укитувчи, 
синф 
рахбари билан мас- 
лахатлашиб, 
уни 
дарсдан 
сунг 
болани 
нима 
билан 
маннуллигидан хабардор кдлиши лозим. У уз навбатида 
укитувчи \ам боланинг Укиши, одоби, хулкд мактабда Узини 
туга билиши хэкндаги маълумотларни ота-онага етказиши, за- 
рурият тугалганда хосил булган муаммоларни биргаликда хал 
КД
1
ИШИ зарур. Ш ундагина укувчи олдига бир хил талаб 
куйилиншга эришилади. Боласи макгабга борган ота-она шу 
жамоанинг аъзосига айланади. Ш у сабабли ота-оналар мактаб- 
нинг ижтимоий хастида фаол кдгаанш ш лари шарт. Укдтувчи 
ХЭМ уз укувчисининг оиласи билан мустахкам хамкорликни 
йулга кУймош лозим.
Ота-оналарнинг махалла фаоллари, мехдат фахрийлари би­
лан тарбия сохасида хамкорлик килишлари жуда мухимдир. Бу 
ишлар оила тарбиисига салмокуш хисса кушади. Комил фарзанд
14
.1)


тарбиялаш учун оила, мактаб ва жамоагчилик, (махалла)нинг 
хамкорлиги талаб кдлинади.
Хулоса к?оиб айтиш мумюшки, хозирги икдисодий, ижги- 
моий узгаришлар шароитида оилавий тарбия масалаларига 
эътибор янада кучайиб, долзарб мавзуга айланмовда.

Download 5.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling