Pedagogika va psixologiya” kafedrasi «pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat» fanidan o’quv-uslubiy majmua guliston– 2017

Nazorat topshiriklari:

1. 
   Pedagogik texnika deganda nimani tushunasiz?
   

A. Ta’lim-tarbiya jarayonida texnikaviy jixozlardan foydalanishni.
B. O’quvchi bilan muloqotda bulishning usullari va vositalari yigindisi
V. Ukuv kurollari; kitob va daftarlarni.
G. Kompyuterlarni.
D. Maktab va sinf xonasining jixozlarini.

2. 
   Pedagogik texnikaning o’qituvchi faoliyatidagi axamiyatini anik misollar asosida suzlab bering.
   
3. 
   Pedagogik texnika necha guruxga bulinadi:
   

A. Besh guruxga.
B. Uch guruxga.
V. Etti guruxga.
G. Turt guruxga.
D. Ikki guruxga.

4. 
   Xissiyotni boshkarish mahorati.
   

A. Mimika.
B. Pantomimika.
V. Yaxshi kayfiyat xosil kilish.
G. Jamoa ijodiy ishlarini tashkil kilish.
D. Shaxsga ta’sir etish.

5. 
   Pedagogning xulkini boshkarish guruxiga kirmaydigan pedagogik texnika elementini toping.
   

A. Ijtimoiy-ruxiy kobiliyatlar.
B. Jamoaga ta’sir etish.
V. Yuz va tana harakatlari.
G. Yaxshi kayfiyat xosil kilish.
D. Gapirish texnikasi.

6. 
   Pedagogik texnikaning barcha kurinishlari ko’nikma va malakalar sifatida tarkib topishini xamda amalga oshishini xayotiy misollar bilan yozma dalillab bering.
   

O’qituvchining tashki kiyofasi va xissiyotini boshkarish.
O’qituvchining maqsadi:
O’qituvchining tashki kiyofasi, kiyinish estetikasi, madaniy xulk-atvori va xissiyotini(ichki dunyosini) boshkarish xakida tushuncha berish.
Talabalarni tana tuzilishi va gavdaning xususiyatlariga karab kiyinish xamda yurish- turishga odatlantirish.
Pedagogik nafosatni xis etishga urgatish.


Identiv ukuv maqsadlari:

1. 
   Tashki kiyofa va xissiyotni boshkarishni tushuntiradi.
   
2. 
   Yuz harakati, gavdani tutish va boshkarish, xamda tovush texnikasini izoxlaydi.
   
3. 
   O’qituvchi tashki kiyofasi va xissiyotining o’quvchilar ta’lim-tarbiya olishlaridagi axamiyatini baxolaydi.
   

Murabbiyning tashki kiyofasi, turli xolatlirda uzini tutishi, xis-xayajonini boshkarishi yoshlarning ta’lim va tarbiya olishlarida ulkan axamiyatga ega.

O’qituvchining tashki kiyofasi deganda, uning tana tuzilishi, kaddi-komati, buy-basti bilan bir katorda, gavdasini tutishi, kiyinishi, shaxsiy gigiena koidalariga amal kilishi, harakatlari, yurish-turishi tushuniladi. Bunda yuz harakatlarning ta’sirchanligi, gavda va ayrim a’zolarning uzaro muvofik harakatlanishi, gapirganda suz va harakatning uygunligi e’tibordan chetda kolmasligi kerak.
O’qituvchining tashki kiyofasida mavjud bulgan xamma narsa bir maqsadga karatilishi, ya’ni yoshlarning komil inson bulib shakllanishiga yunaltirilishi zarur. Xamma katori bezanish, uziga aro berish, buyanish, takinchoklar, modaning sunggi talablari asosida kiyinish xukukiga ega bulgan xolda, anik me’yorga amal kilish, uzini saklash, vaziyatga karab uzini tutish ukiutvchi uchun «bitilmagan» koidadir. Bu koidaga amal kilinmasa, yoki buzilsa o’quvchining dikkat e’tibori chalgiydi. Dars tinglash tarbiyalanish urniga, o’qituvchisidagi «uzgarish» ni kuzatadi. Kupincha taklid kiladi. Xozirgi yoshlar kattalardan utkazib kuyishga harakat kiladi. Bunga kodirlar xam.
O’qituvchining tashki kiyofasi, ochik chexrasi, gayrat-shijoati, tuxan tetikligi, suz va harakatlarning chukur uylab bajarilishi, xech kachon uzini «yukotib» kuymasligi, har kanday sharoitda uzini munosib tutishi bilan yanada ta’sirchanrok buladi.
Xissiy xolatni boshkarish.
Har bir inson uziga xos xissiy xususiyatlarga ega bulib, u sharoitga karab ichki va tashki omillarning ta’sirida uzgarib turadi. Bu bir tomondan individual-ruxiy imkoniyatlarga boglik bulsa, ikkinchi tomondan o’z-o’ziga ta’sir etish va uzini boshkarish kobiliyati asosida namoyon buladi.
Ayniksa, yosh o’qituvchilar sharoit uzgarganda, mashgulotiga «begonalar» kirganda, ota-onalar, ma’muriyat, tekshiruchilar ishtirok etganda uzlarini yukotib kuyadilar. Xatto bilgan narsalari esdan chikib kolishi, daftar, ki-tob, jurnal va boshkalarning xalakit berishi (bir joydan boshka joyga mak-sadsiz surib kuyishlar), ba’zan kuzini tikarga joy topa olmasligi, kuli-ning ortikcha bulib kolishi xollari sodir buladi. bunday xolatdan kutulish uchun uzini ruxiy-fiziologik tayyorlash, o’z-o’zini ishontirish, uz oldiga anik maqsad kuyib, har kanday tusiklarni enggib utishga kodir ekanligini kalbdan xis kilishga tayyorlanishi zarur.
Kuyidagi test orkali o’qituvchining xissiyotini kanday boshkarishini aniklash mumkin.Kayfiyatingiz va xoxishingizga mos ravishda «xa» yoki «yuk» deb javob bering.

• 
  Siz har doim tinch va uzingizni tutgan xolda bulasizmi?
  
• 
  Sizning kayfiyatingiz risoladagidek chogmi?
  
• 
  Ukuv mashguloti va uyda siz har doim dikkatli va uzingizni yikkan xolatda bulasizmi?
  
• 
  Siz uzingizning xissiyotingizni boshkara olasizmi?
  
• 
  Siz doim urtoklaringiz va yakinlaringiz bilan muloqotda bulganingizda e’tiborli xamda xushfe’lmisiz?
  
• 
  Siz urganilgan materialni engil uzlashtira olasizmi?
  
• 
  Sizda kutilishingiz kerak bulgan zararli odatlar yukmi?
  
• 
  Siz uzingizni kaysidir xolatda yaxshi tuta olmaganingizdan afsuslanganmisiz?
  

«Xa» va «yuk»larni sanab xulosa chikarishingiz mumkin. Agar barcha javoblaringiz ijobiy bulsa siz uzingizning xissiyotingizni yaxshi boshkarasiz. Agar javoblaringiz salbiy bulsa, unda tashvishli ekanligingiz, uzingizga ishonchingiz yuk yoki uzingizdan konikmasligingiz, tankidiy nuktai nazaringiz borligini ifodalaydi.
Javoblaringiz aralash bulgandauzingizdagi kamchiliklarni kura olishingizni bildiradi. Bu kayta tarbiyalanishga kuyilgan birinchi kadamdir.
O’qituvchi uz xissiyotlarini boshkarish uchun kuyidagi usullardan foydalanishi mumkin:

• 
  Ochikkungil va optimist bulish;
  
• 
  Uz xulkini nazorat kilish;
  
• 
  Faoliyatni engillashtirish (musika tinglash, kitob ukish, uyin-kulgi, xazil, spotr, mexnat) terapiyalari;
  
• 
  Uz- uziga ta’sir etish.
  

O’qituvchi uzining kasbiy faoliyatini xayotining mazmuni deb xis kilishi, shunga uzini ishontirishi, har doim uzini tayyorlab borishi, yoshlar bilan muloqotdan zavklanishi, yangidan-yangi yullarni izlab topishi, ulkan konikish bilan yashashga uzini odatlantirishi zarur.
Tana harakati.
Tana harakati o’qituvchini o’quvchilar oldida xushbichim, kurkam, yokimli kilish bilan birga, ta’lim-tarbiyaviy mazmunga xam ega buladi. kaddu-komatni tik tutib, ishonchli kadam bosish, o’qituvchining uziga, bilm va mahoratiga ishonchni ifodalaydi. Bushangliq boshning egikligi, sudralib kadam tashlash, bukchayish uziga ishonchsizlik va befarklikni anglatadi.
Psixologiyada ideyamator harakatlar tushunchasi mavjud bulib, inson miyasidagi goyalarga mos tana harakatlarining ixtiyoriy va beixtiyor bajarilishi tushuniladi. Kupincha o’qituvchilar (notiklar) gapirayotganlarida turli a’zolarning (bosh, elka, tana, kul, yuz) harakatlari bilan fikrlarini tuldirib boradi. Bu tinglovchilarning tushunishi va bilib olishlariga samarali ta’sir etadi. O’qituvchining tana harakati doimiy odatlariga aylanishi zarur. Ammo, mashgulotlar chogida har bir harakat ta’lim-tarbiyaga ijobiy ta’sir etishi uchun xizmat kilishiga erishish maqsadga muvofikdir.
Yuz harakati.
O’quvchilarga ta’sir etishning kuchli vositalaridan biri, o’qituvchining yuz harakatlaridir. Yuz harakatlar ba’zan suz bilan ifodalash kiyin bulgan xissiyotlarni o’quvchilarga etkazishi mumkin. Aksariyat xollarda yuz harakati suzning ta’sirchanligini oshirishga xizmat kiladi.
Ayniksa o’qituvchining ma’kullash, xayrixoxliq roziliq konikish va boshka kayfiyatlarini darsni bulmagan xolda o’quvchilarga yuz harakatlari bilan sezdirish urinlidir. Ba’zan norozilik alomatlari xam uta ta’sirchan yuz harakatlari bilan etkaziladi.
O’qituvchi peshonasining «tirishishi», koshining chimarilishi, kovogining uyulishi, labining «chuchchayishi» o’quvchilar tomonidan kuplab ma’nolar anglab oladigan harakatlardir.
Yuzdagi har bir a’zo uziga xos harakat va unga mos ma’noni anglatishi mumkin. O’qituvchi ulardan unumli foydalanganda pedagogik mahoratni mukammal egallagan xisoblanadi.