«pedagogika va psixologiya» kafedrasi

Amaliy mashg`ulot.

“O`zingni–o`zligingni angla”

Yuqori sinf o`quvchilari uchun o`tkaziladigan korreksion mashg`ulot
(suhbat, bahs, munozara).
Maqsad: Xarakteri va shaxsiy sifatlari, xulqida og`ishlar kuzatilayotgan
yuqori sinf o`quvchilarining xatti-harakatini kuzatish, “o`zini-o`zligini anglash”, yutuq va kamchiliklarini tahlil qilish hamda kayfiyat va hulq-atvorini boshqarishga o`rgatish.
Ko`rgazmali qurollar: 2 dona oq karton qog`ozda (qo`l panjalarining kattalashtirilgan tasviri) o`ng va chap qo`lning kaftlari va barmoqlarining chizilgan tasviri, yoqimli kuy (qushlarning sayrashi, suvlarning shildirab oqishi).
O`quvchilar soniga qarab ruchka, oq qog`oz beriladi, (o`chirg`ichdan foydalanish qat`iyan man etiladi).
Mashg`ulotga tayyorgarlik: Bu korreksion mashg`ulot ko`pdan buyon bir sinfda o`qiydigan, bir – birini yaxshi biladigan o`quvchilar bilan yarim doira shaklida joylashtirilgan stolda o`tkaziladi. O`quvchilar bir - birini ko`rib turishi kerak.
Mashg`ulotning borishi:
Psixolog: har bir inson individ holida dunyoga keladi, ya`ni chaqaloq holida, tashqi muhit taassurotlarisiz dunyoga keladi. Inson hayoti davomida, oila a`zolari, tevarak – atrofdagi insonlar, tengdoshlar ta`siri ostida ulg`ayib, shaxs sifatida shakllanib boradi. Inson shaxs bo`lib shakllanish jarayonida, o`zi bilib bilmagan holda, xarakter xususiyatida yutuq, kamchilik va nuqsonlari bilan voyaga yetadi, hech bir inson mukammal emas.
Shunday ekan, o`zimizda bor bo`lgan, lekin o`zimiz sezmagan, tan olmagan xato va kamchiliklarni, oila a`zolari, do`stlar tomonidan baholanishini to`g`ri qabul qilib, ularni o`z vaqtida tuzatib borsak, kelajakda yetuk shaxs bo`lib shakllanamiz.
Psixolog: hurmatli o`quvchilar, Sizlar ko`pdan buyon bir sinfda o`qib, do`stlashib kelyapsiz. Bir – biringiz xarakteringizdagi yutuq va kamchiliklarni juda yaxshi bilasiz. Hozir hammangiz partangiz ustidagi oq qog`ozni pastki qismiga ism, familiyangizni yozing. Chap qo`lingizni oq qog`oz ustiga qo`ying, barmoqlar orasini katta ochgan holda, kaft va barmoqlar atrofidan bilakgacha kontur chiziqni chizing. Endi varag`ingizni teskari tomonida huddi shu holni o`ng qo`lni qo`ygan holda takrorlang.
Diqqat bilan quloq soling, har bir o`quvchi sinfdoshi xarakterida mavjud bo`lgan, kuzatgan kamchilikni chizilgan chap qo`l barmoqlari orasiga faqat bitta kamchilikni yozib yonidagi partadoshiga uzatadi, varaqda yozilgan so`z qayta takrorlanmasligi kerak.
Varaq soat strelkasi bo`yicha o`ng tomondan boshlanib, birinchi o`tirgan o`quvchidan, toki oxirgi stolda o`tirgan o`quvchining qo`ligacha galma – galdan yetib borishi kerak. Chap qo`l barmoqlari chizilgan varaqqa, o`quvchi xarakteridagi kuzatilgan kamchilik yozib boriladi. Endi varog`ning teskari tomoniga o`ng qo`l barmoqlar va kaftlar orasiga o`quvchilar xarakterida mavjud bo`lgan yutuqlar yozib boriladi, ish xuddi yuqoridagidek bajariladi.
Mashg`ulot davomida o`quvchilar o`zini erkin his qilishlari uchun sharoit yaratilishi kerak. O`quvchilar yuz qiyofalari, xatti- harakatlari o`zgarishini kuzatib, natijalarini psixolog o`z daftariga qayd qilib boradi.
Yutuq va kamchiliklar yozilgan varaq navbati bilan har bir o`quvchining o`z qo`liga yetib boradi. Psixolog o`quvchilarning o`ziga tegishli bo`lgan varag`ni olib ko`z yugirtirayotgan vaqtidagi holatlarini kuzatib, kuzatuv natijasini belgilab qo`yadi.
Psixolog, sinfdoshlaringiz tomonidan xarakteringizda mavjud bo`lgan, lekin o`zingiz sezmagan, yutuq va kamchiliklarni bilib oldingiz. Bu mashg`ulotni o`tkazishdan maqsad, o`quvchi shaxsiyatini kamsitish, uni xo`rlash, xarakteridagi kamchilikni hammaga oshkor qilish emas, balki o`sha shaxsga tegishli bo`lgan kamchiliklarni o`z vaqtida bartaraf etib, uni kelajakda mukammal shaxs bo`lib yetishishiga ko`maklashishdan iborat. Mashg`ulot davomida aytilgan kamchiliklar, tavsiyalar begonalarga oshkor qilinmasdan, faqat shu sinf o`quvchilari orasida qat`iy sir saqlanishi shart.
O`quvchining o`quv faoliyatidagi muvaffaqiyatini belgilovchi asosiy psixologik omillar uning aqliy rivojlanishi va o`qishga munosabatidir. Xulqida og`ishi bor o`quvchilar o`zi haqida, o`zining hulq – atvori to`g`risida kamdan – kam o`ylaydilar. Ko`pincha ular o`zlariga noto`g`ri baho beradilar, bunda ular o`z fazilatlari va imkoniyatlarini oshirib, yoki pasaytirib baholaydilar..
Mashg`ulot oxirida psixolog, o`quvchilar bayon qilgan fikr, mulohazalarni umumlashtirib xulosalaydi, kamchiliklar kimga tegishli ekanligini aytmasdan uning sabablari, undan kelib chiqadigan salbiy oqibatlar muhokama etiladi, o`quvchilar bahsga tortiladi, bu kamchiliklarni bartaraf etish yo`llari to`g`risida fikr almashinadi.
Psixolog o`quvchilar xarakterida mavjud bo`lgan yutuqlarni rivojlantirish va kamchiliklarni tuzatish, o`z xatti-harakatlarini kuzatish, tahlil qilish, baholash, o`zining kayfiyat va xulq atvorini boshqarish, ko`nikma va malakalarni rivojlantirish haqida tavsiyalar beradi.