Pedagogikanı oqıtıw metodikası
TEMA : “PEDAGOGIKA PA`NIN OQITIW PROTsESSI”
Download 295.56 Kb. Pdf ko'rish
|
lektsiya teksti
TEMA : “PEDAGOGIKA PA`NIN OQITIW PROTsESSI”
J O B A : 1. Pedagogika panin okitiu protsessindegi uliumaliklari xem ozgeshelikleri 2. Pedagogikalik bilimlerdi ozlestiriu. 3. Pedagogika panin okitiu protsessindegi shinigiu isleri . 4. Oqitiw ha`m qa`niygelik ta`rbiya. Pedagogika barlik uakittada okitiu protsessin uyrenedi. Pedagogikani okitiu barisinda sotsiallik, didaktikalik xem uliuma pedagogikalik sipatlamalar ken kollaniladi. Okitiu protsessine sipatlama beriu mumkin: Talapshanlik, turakli rauajlaniu, ozgeriuk, jemiyettin kuramalaskan uaziypalari menen saykes talaplarda emelge asiriu, okiushilardin okiuga tayarlik derejesin jaksilau. Okitiu protsessinin eki tarepliligi, okiushi xem okitiushi xizmetlerinde jetiliskenlikke erisiu. Okitiu protsessinin baskishlarga boliniu mumkinshilikleri xem bir putinligi . Okiushi ha`m okitiushi xereketlerin suuretleu, mumkinshilikleri, ayriksha bagdar xem baskishlar boyinsha okitiu barisin tekseriu . Okitiu protsessin baskariu. Usi sipatlardin barliginda belgili derejede pedagogikani okitiu protsessine tikkeley tiyisli boladi. Jetiskenliklerge tayangan xalda , pedagogikani okitiu metodikasi pedagogika paninin xem onin uaziypalarin uyreniu ozgesheliklerin esapka alip, okiu protsessinde oni sistemalastiriuga ozinin dikkatin karatadi . Jemiyetlik xazirgi uakittagi xem jakin keleshektegi koygan uaziypalarin uyrengen xalda okitiushi pedagogikani uyrene baslaydi. Okitiu protsessslerinin rauajlaniui xazirgi uakitta “Kadrlar tayarlaudin milliy bagdarlamasinda” xa’m Ozbekstan Respublikasi Oliy Mejlisi korsetpelerde “Bilimlendiriu xakkindagi nizamdagi” materiallarda korsetip berilgen. Bilimlendiriu xakkindagi nizamnin kabil etiliui jemiyetimiz tariyxinda ulken uakiyalardi biri boldi. Bilimlendiriu taraulari boyinsha pedagogikalik innovatsiyanin (jana ped.tex) negizgi bagdari tomendegidey taraulardi oz ishine aladi. 1. Pedagogikalik neologiya “neo” janalik, “logos” talim, janalik xakkindagi talim- degendi anlatadi. 2. Pedagogikalik aksiologiya bul emelde sinalgan degendi anlatadi. Bunda janalik tanlap alinadi. 3. Pedagogikalik proksiologiya “praks” xereket, “logos” talim. Emelde kollanatugin talim degendi anlatadi. Jemiyetshiliktin aldina koygan uaziypalari jokari pedagogikalik okiu orinlarinda pedagog kaniygelerdin bilimlerin jokari darejede, zaman talabina say kkaliplestiriuden ibarat. Okiushilar talabalardi jemiyet talaplari xem uaziypalari menen tanistirip barip, olardi xazirgi talaplarga juuap beretugin jana xizmet turleri menen tanistirip bariui kerek. Xer kuni okiu orinlarina janadan talablar kabil etiledi, olardin tayarliklari okiuga xem pedagogikanin uyreniuge bolgan koz karasi xer kiyli boliui mumkin. Pedagogikani okitiu mazmuni boyinsha formasi, metodlari boyinsha uliuma bilimler tiykarinda duziledi xem baskada (fiziologiya, anatomiya, mektep gigienasi, jeke metodika, psixologiya) panler menen tigiz baylanistirip amelge asiriladi. Uliuma bilim xem arnauli tayarliklar darejesin biliu ushin pedagogikani turakli turde uyrenip bariu kerek. Pedagogikani uyreniu bul pedagogikalik kaniygelik xizmetindegi talablardin bilim xem ukiplilikka iye boliuinin daslepki kadelerinin bolip tabiladi. Okitiushi oz aldina janadan uaziypalar koyip bargan jagdayda gana talabalardin bilimin asirip bariui mumkin xem sol uaziypalardi sheshiuge degen umtiliuin oyatadi, olardi pedagogikani uyreniu dauaminda pedagogikalik xizmettin jana turleri menen tanistirip baradi. Pedagogika pani ozinin xer kiyliligi menen okiu protsessine terenikrek kirip baradi. Kobinese okiu barisinda okiushilardin bilmegenlerin bilip, ozlestirip aliu dauaminda baklaular anik tallaular alip baradi,natiyje de tolik emes bilimlerin toliktiradi. Bul uaziypalardin tolik amelge asiriliuina elbette pedagoglar basshilik etedi. Kop gana otmishtegi xem xazirgi uakittagi tajiriybelei pedagoglardin okitiu xem okiushilardin birge islesitsuindegi unamli natiyjelerge erisiu jollari uyrenib kelmekte. Okitiushi xem okiushi arasindagi karim-katnasti uyreniu pedagogika panin okitiu kursina kiredi. Pedagogikani uyreniude en daslep okitiushi oz bilimin xem kushin ozinin is-xereketlerine karatadi, jobalastiradi, sholkemlestiredi, okiushilar jumislarin baklaydi. Birak aste-akirin ol oz shagirtlerin jumislardi jobalastiriuga xem sholkemlestiriuge , ozin- ozi baklauga dikkatin karatadi. Okitiushinin axirgi makseti okiushilardi pedagogikalik kafedralar tarepinen xizmetti ozbetinshe uyreniudi oyatiu. Xezirgi uakitta pedagogikani okitiu protsessinde talabalar xem okitiushilar metodikalik korsetpeler menen tamiyinlegen. Usi rekomendatsiyalardi mugallimler xem okiushilardin xizmetleri , olardin tapsirmalari kaliplesken, metodikalari berilgen xem olardin orinlaniui anik korsetilgen. Bul tek gana pedagogikalik bilimlerge ukiplilikka sheberlikke xizmet etip koymastan okitiu protsessin baskariugada mumkinshilikler jaratip beredi . Pedagogikalik bilimlerge iye boliui ushin xar bir kanige aldinda kaniygelik tayarliklarinin mashkalalari turadi. Bul mashkalalardi sheshiu talabalardin pedagogikani uyreniu, uaktinnan baslap ak biliu xem biliuge kizigiushilikti kaliplestiriuimiz kerek. Okitiu protsesslerinin ishinde en exmiyetli rol` pedagogika okitiushisina tiyisli: onin ilimiy metodikalik ilimlerge iye boliui, pedagogikani baska panler menen baylanistira aliui, pedagogikalik sheberlikleri, xazirgi zaman talimin xem ameliyatin xem mashkalalarin eterinirek tusiniui, pedagogika paninin okitiushisinin ozgeshe tareplerinin biri bolip esaplanadi . Studentlerdin pedagogika uyreniuin xem ondagi uaziypalardi sheshiu jollarin kaliplestiriliui okiu protsessin xar kiyli turde boliuina, texnikalik okiu kurallarinan paydalaniu, xar kiyli shinigiular isleiuine , aldingi pedagogikalik tajiriybelerden ulgi aliularina baylanisli boladi, birak bulardin ishinde en isenimlisi talabalardin ilimige kizigiuin aldingi pedagogikalik tajiriybelerdi bayitip bariui, teoriyalik bilimlerdi emeliyat penen baylanistira aliui, xazirgi zaman tarbiya mashkalalarin salistirmali turde uyreniu bolip esaplanadi. Pedagogika boyinsha bilimlerdin xereketi kanigelik iseniminin tiykarlarin kaliplestiriu mumkinshiliklerin tamiyinleydi. Kaniygelik iseniminin kaliplesiuin xazirgi zaman pedagoglari bilayinsha ataydi: “Adam tarbiyasinin en basli joli bul isenim, isenimge tek gana isenim arkali xereket etiumiz kerek.Okitiudin , tarbiyanin metodi xem usillari kanshelli duris kollanila bersin, tarbiyashi yamasa mugallimde isenim bolmasa onda metod xem onin usillarinan paydalaniuida xer turli etiu xesh kanday kushke iye bolmay kaladi”. Pedagogtin isenimli boliui okiushilardin xereketlerindegi rauajlaniudin tomen darejede boliularinin sebeplerin tabiu xem keleshekte okiushilardin bilimin arttiriu xem rauajlandiriu jollarin sheiuge jardem beredi. V.A.Suxomlinskiy pedagogikalik isenimlerdin kaliplesiuin anik korsetip berdi. Isenimnin kaliplesiuinin tiykari dep pedagogikalik ideyalardi esapga algan . Olar pedagoglarda oz islerinde tallaular jurgiziude jardemler beredi. Bul tallaular tiykarinda pedagogikalik ideyalardi pedagogikalik emeliyatta paydalaniu mashkalalari sheshiu jollarin payda etedi. Xakiykatinda izleniushilik protsessindegi soraulardagi dal juuapti tabiu,isenim arkali tallaular jurgiziu menen kaliplestiriu, mumkinshiligin kopshilik pedagoglar tastiyiklaydi. Pedagogikalik isenim oz jumislarinda tallau (analiz) jurgiziu uaktinda kaliplesip baradi. Isenimdi kaliplestiriu pedagogtin jumis alip bariu katnasi dep korsetiu mumkin . Eegerde xar kanday pedagogta isenim kaliplese, onda ol kaniyge ozinin talim tarbiyalik islerinde unamli natiyjelerge erisiui ogada kiyin. Sebebi mugallim okitiu printsiplerinen nizamliklarin tolik bilmese yamasa oz bilimine tolik isenmes sabak uaktinda okitiu metodlarinan tolik paydalana almaydi. Bul jagday okitiushilarga yamasa talabalarga keri tasirin tiygizedi. Kanigelerdin pedagogikalik isenimin kaliplestiriu pedagogika panin uyreniu barisinda amelge asiriladi . Bul protsessti jeddelestiriu impul`si, studentlerde pedagogika panin uyreniuge bolgan kizigiushiligin oyatiu bolip xizmet etedi. Pedagogikalik doretiushilik ukipliklarin xer kanday talabadan payda etiu mumkin. Egerde ol pedagogika panin uyrene otirip, pedagogikalik xizmetti birge alip barsa. Bunday umtiliular pedagogikalik sheshimdi kaliplestiriu protsessi alga iytermeleydi. Pedagogikalik ukiplardi xem edeplerdi bekkemleu menen birge pedagogikalik bilimlerdin olshemine osiriu mumkin.Bul jerde aytiu mumkin eger insan oz ukipligi menen korshab turgan ortalikka tasirin tiygiziu ozinin mumkinshiliklerin asirip gana koymastan, oni ozi amelge asiriuin dauam etiui mumkin. “Ukiplilik insannin en jokari paziyleti, oni kaliplestiriu pedagogikani okitiu protsessinin makseti bolip tabiladi” -deydi belgili batis pedagogi K.K.Platonov. Pedagogikalik ukiplilikti xem edeplerdi kaliplestiriu pedagogikalik shinigiular otkeriu protsessinde amelge asiriladi. Pedagogika okitiu protsessinde shinigiulardin ornin xar kiyli etip baxalaydi. XX esirdin 40 jillari pedagogikalik okiu orinlarinda okitiushilardi tayarlauda olardin pedagogikalik sheberliklerin keliplestiriu jollin emelge asirip bargan, olar okitiushi xizmetin ilimiy tiykarda uyreniu arkali amelge asirilgan. Usi izertleulerdi islep sholkemlestiriushiler bir kiyli arnauli pedagogikalik shinigiular islep shikkan xem bul shinigiular pedagoglardi tayarlau barisinda amelge asirilgan. Talabalarga talim-tarbiya protsessin uyretiude pedagogikalik shinigiular exmiyetli orin iyeleydi. Onin makseti tomendegilerden ibarat bolip esaplanadi 1. Pedagogikalik protsesstin ozgeshelikleri menen tanisiu. 2. Okitiushi xem okiushi xizmetin uyreniu xem olar arasindagi karim-katnas sistemasi menen tanisiu. Talabalardin xar kanday shinigiulardi orinlaui, xer kanday kubilislari arasinan pedagogikalik kubilislardi ayirip aliu xem pedagogikalik ukiplardi kaliplestiriu mumkinshiliklerin jaratip beriu. Pedagogikalik shinigiulardi orinlau ushin talabalar xer turli mektep mugallimler xem balalar jemeeti menen baylanista boliulari kerek. Bunday baylanista talabalardi ozleri keleshek kaniygesi ekenligi xakkinda sezimlerin oyatadi xem balalar tarbiyasindagi juuapkershiligin arttiradi. Pedagogikalik protsesste kaniygelerdi tayarlau en exmiyetli tareplerinin biri bul pedagogikalik mashkalalardi sheshiu xem shinigiulardi orinlau. Mugallim oz xizmeti dauaminda xar kuni sheshiliui shart bolgan pedagogik mashkalalarga dus keliui mumkin. Sol sebepli mugallimnin pedagogik sheberligi xer kanday jagdaylardan shiga aliu menen baylanisli baxalanip bariladi. Xezirgi uakitta zamanagoy teoriya xem emeliyat okiushilardi tayarlau shinigiularinin jana turin islep shikti. Bul shinigiulardin barliginda talabalardin pedagogikalik xizmetinin tabisli boliui ushin ukipliligin kaliplestiriuge karatilgan. Kaniygelerdi tayarlau barisinda ukiplilikti kaliplestiriu bir neshe shartleri islep shigilgan. Olar 2 toparga bolinedi: sub`ektlik xem ob`ektlik. Sub`ektivlik izertleu shartleri katarina tomendegiler kiredi: 1. Pedagog shaxsinin talim-tarbiya protsessinde bagdarlar, oz shakirtlerinin ukipliligin kaliplestiriuge karatiui. 2. Talabalardin kaniygelikke tayarlaniu mumkinshilikleri. 3. Talabalardin pedagogikalik xizmetke beyimlesiui 4. Talabalardin talim-tarbiya protsessine katnasi. Ob`ektivlik izertleu shartlerine: 1. Alip barilgan jumislardin didaktikalik printsiplerge juuap beriui. 2. Aldiga koyilgan uaziypalardi sheshiu ushin okiu materiallarin terip aliu. 3. Talim-tarbiya protsessine pedagogikalik bagdar. Ukiplilikti kaliplestiriu etaplari tomendegishe otiui mumkin: 1. Talabalar ushin tapsirmalardi aldin ala duziu xem elede sol tapsirmalar xakkinda olarga aldinan bagdar beriu. 2. Bagdarga kagiydalar, jobalar, korsetpeler arkali kirisiu. 3. Bagdar tiykarinda emeliy xereketler orinlau. 4. Emeliy uaziypalardi sheshiude ken turdegi bilimlerden xem xarketlerden paydalaniu. Praktika dauaminda pedagogika okitiushilari bir neshshe shinigiulardi ken turde paydalanadi: 1. Mektep xujjetlerin tayarlau.(Analiz). 2. Sabak rejesin duziu . 3. Klastan tiskari sabaklar. 4. Sabakka tolik konspekt duziu xem tallau jurgiziu. 5. Oyinlar duziu xem olardi saylap aliu. 6. Sabak operatsiyasin kayta islep shigiu. Okitiu xem kaniygelik tarbiya. Talim-tarbiya protsessinde okitiu menen birgelikte maksetke bagdarlangan tarbiyalik protsesste amelge asiriladi . Talabalarga pedagogikalik bilimler beriu olardin kaniyge sipatinda kaliplesiuinde exmiyetli orin iyeleydi. Pedagogikani okitiu metodikasi talabalardi okitiu protsessinde kaniygelik tarbiya beriugede oz dikkatin ajratadi.Kaniygelik tarbiya beriu ushin pedagogikanin okitiu orinlarinda sabaklar otkeriledi. Sonin menen birge okiudan tiskari jumislarda alip bariladi. Pedagogikalik okiu orinlarinda kaniygelik tarbiya beriu olardin kaniygelikke kizigiushiligin uyreniuden baslanadi. Olar menen tanisiuda anketa usillarinan paydalanip yamasa tarbiyalik sabaklarin otkerip (sabak temasi: ozin xakkinda aytip ber) kizigiushiligin, mumkinshiliklerin bilip aliuga boladi. Bul tarbiya saatlar okiu orinlarinda birinshi kurs talabalarinin jana okiu jili baslangan uakitlari otkeriu dasturge aylangan. Tarbiya saatlarinin makseti- okiu orni menen jakindan tanistiriu , ishki tartip-kagiydalardi tusindiriu, okiu protsessinin mazmuni menen tanistiriu, olarga pedagogikalik kaniygeligi boyinsha daslepki tusinikler beriu, jemiyetlik jumislarga belsene katnasiuga uyretiu.g`-q kurslarda tarbiya saatlarin kuramalirak etip otkeriu mumkin. Endi olardi jana siyasat informatsiyalari menen tanistiriu xem tallaular otkeriu, dongelek stol etirapinda gurrinlesiuler otkeriu, miynet kaxarmanlari xem veteranlari xakkinda al`bomlar duziuge boladi. Xar dayim talabalardi tajiriybeli okitiushilardin jumislari menen tanistirip bariu kerek. Kop gana okiu orinlarinda talabalar kaniygelik tarbiya beriudi pedagogikalik klublarda, ilimiy birlespelerde, pedagogikalik otryadlarda otkeriu dasturge aylangan. Bul jumislar tajiriybeler arkali kop martebe tekserilip korilgen. Olardi sholkemlestiriushi tajiriybeli pedagoglar bolgani makul boladi. Download 295.56 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling