Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

Solishtirma sirt va solishtirma hajmiy elektr qarshilikni aniqlash. 
Elektr maydonidagi materialning 1 sm2 yuzasidan o'tayotgan tokka 
qarshilik solishtirma sirt elektr qarshilik ps deb ataladi va u Om bilan 
o ‘lchanadi.
Solishtirma hajmiy elektr qarshilik deb p h elektr maydoniga 
jo y lash tirilg a n m ateria ln in g 1 sm 3 h ajm d ag i o 'ta y o tg a n tok i 
ko‘rsatadigan qarshilikka aytiladi va u [Om • sm] bilan o ‘lchanadi.
4.6. Plastmassalarning sanitar-gigiyenik xossalari
Plastm assalarni qayta ishlash jarayonida, ularni saqlashda va 
ulardan foydalanishda atrof-m uhitga har xil m oddalar ajratishi 
mumkin. Plastmassalarning gigiyenik xarakteristikasi shu ajraladigan 
m oddalarni (um um an plastmassani) odam organizmiga va atrof- 
m uhitga ta ’sirini o ‘rganish va ularning salbiy omillarini minimumga 
keltirishdan iborat. Buning uchun sanitar-kimyoviy va toksikologik 
tekshirishlar olib borish kerak. Buning uchun aw alo qaysi sharoitda 
plastm assadan olingan buyum am alda q o ‘U anilishini aniqlash 
lozim.
P lastm assalarni gigiyenik baholash quyidagi bosqichlardan 
iborat bo‘lishi mumkin:
— o rganoleptik baholash (atro f-m u h itg a h idli m oddalarni 
ajratish orqali);
— sanitar-kimyoviy baholash (plastmassani atrof-m uhitga KMB 
ajratishi va qancha miqdorda ekanligini bilish orqali);
— toksikologik tekshirish (ajralib chiqqan moddaning hayvon 
organizmiga ta ’sirini o ‘rganish orqali).
26

---

Nazorat savollari
1. Plastmassalarning issiqbardoshligi qanday usullar bilan aniqlanadi?
2. Plastmassalarning zarbga chidamliligi va qattiqligi qaysi usullar bilan 
aniqlanadi?
3. Elektrotexnikada qo‘llash uchun plastmassalar qanday xossalarga ega 
b o ‘lishi kerak?
4. Polim erlam i kimyoviy turg'unligi deganda nim a tushuniladi?
5. Plastm assalarning cho'zilishga, egilishga, siqilishga chidam liligi 
qanday qilib va qaysi m ashinalarda aniqlanadi?
6. P lastm assalarning q attiqligi qanday usul b ilan an iq lan a d i; b u
ko'rsatkich qanday sinf plastmassalarda yuqori?
7. Qaysi tu r plastmassalarda nisbiy cho‘zilish yuqori ko‘rsatkichga ega 
va u qanday o‘lcham birligida ifodalanadi?
8. Q an d ay k o ‘rsatkichlar plastm assalarning dielek trik xossalarini 
belgilaydi?