Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

Elastiklik modulini aniqlash. Elastiklik moduli (E) materialning 
deformatsiyaga qanday qarshilik ko‘rsata olishini ifodalaydi. Elastiklik 
modulining miqdori tajriba yo‘li bilan aniqlanadi.
Bosim ostida quyilgan va ekstruziya usuli bilan olingan nam una- 
larda elastiklik moduli cho‘zilish deformatsiyasi, presslab olingan 
namunalarda esa egilish deformatsiyasi orqali aniqlanadi.
Qattiqlikni aniqlash. Plastmassaning qattiqligi unga boshqa bir 
materialning juda qattiq botish chuqurligi bilan o ‘lchanadi.
Qattiqlik materialning mexanik xossalaridan biridir. Plastmas- 
salar uchun bu ko‘rsatkich metallarga qaraganda bir necha marta 
kam.
Term oreaktiv sm olalar asosida tayyorlangan m ateriallar eng 
yuqori qattiqlikka ega materiallardir. Polietilen eng kichik qattiqlik 
ko‘rsatkichiga ega. Demak, polimerlarning qattiqligi va elastiklik 
moduli orasida m a’lum munosabat mavjud.
Qattiqlik Brinell tavsiya etgan usul bilan aniqlanadi va u quyidagi 
formula orqali topiladi (H /m 2):
bu yerda: P — bosuvchi kuch miqdori, H; D — sharcha diametri, 
sm2, h — sharcha segmenti chuqurligi, sm.
24

---

4.3. Plastmassalarning past haroratlarga cliidamliligini 
egilish deformatsiyasi orqali sinash
Bu usul bilan poliolefmlardan olingan plyonkalar, PVX smolasi 
asosida tayyorlangan yumshoq materiallar sinaladi.
Plastm assalarning past haroratga chidamliligini egilish orqali 
sinashda ichida suyuqligi bo‘lgan va issiqlikdan izolatsiya qilingan 
rezervuardan foydalaniladi.
N am u n ala r tegishli h aro ratli sovitgichdagi suyuqlik ic h id a 
m a’lum bir vaqt ushlab turiladi va ulam ing holati, y a’n i sinash 
o'tkazilayotgan nam unalar sirtida biror mexanik shikastlanish ro ‘y 
bergan yoki bermaganligi kuzatiladi.