Pragmalingvistik jixatlari
“Daraxt bir joyda ko‘karadi-hayotingni o‘tkazib turgan yeringning shart-
Download 1.23 Mb. Pdf ko'rish
|
ingliz tilida idioma va sozbirliklarning pragmalingvistik jixatlari (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- “axmoq odam”
|
“Daraxt bir joyda ko‘karadi-hayotingni o‘tkazib turgan yeringning shart-
sharoitiga ko‘nik. Agar bu shart-sharoitlarni yoqtirmay, icciq o‘rningni tashlab, yaxshiroq yerni qidirib ketsang, baribir qadp-qimmat topa olmaysan. O‘z yeringga qanoat qilsang, bora-bora kamolga yetasan, shundaylikcha qolib ketmaysan, biring ikki, yomoning yaxshi bo‘ladi” 13 . “Matal - tilda lug‘at bilan yonma-yon turuvchi so‘z oborotlari, bo‘linmas so‘z birikmasidir.Maqol so‘zining lug‘aviy ma’nosi - o‘ta donolik, aql-zakovat bilan oqilona aytilgan, mixlab -qo‘yiladigan, o‘zgartirib bo‘lmaydigan chuqur ma’noli gap, demakdir. Matal - voqea-hodisa, predmet haqida obrazli ifoda bo‘lib, fikr va muhokamaning tugal natijasini emas, balki ularning elementlarini ko‘ramiz. Bu elementlar obrazli ifodalar bo‘lib, ular ko‘chma ma’noda ishlatiladi. Matal bitta jumladan iborat bo‘lib, maqoldagi singari qofiyasi yo‘q” 14 . O‘zbek tilida matallarni maqollardan shakl va mazmun jihatdan farqlarini ko‘rsatib, ta’riflab bergan T. Salomov shunday deydi,- “Matal narsa va hodisalarni obrazli ifodalovchi ibora va nutq oborotlaridir”[48,39]. Matal so‘zlovchining o‘z nutqi mazmuniga munosabatini ifodalaydi. Matal kishining xotirasida osonlik bilan saqlanib qoladi. Shuni ham aytish kerakki, maqol va matallarda qandaydir bir umumiylik bor. Bu umumiylik shundan iboratki, ularning hap ikkalasi ham nutq ta’sirchanligini oshirish, fikrni tayyor nutq formulalari bilan ifodalashvamazmundor qilish niyatida ishlatiladi. Shuning uchun maqol va matallarni bir biridan farqlash ancha kiyin. Lekin tugal fikrni bevosita ifodalovchi maqollardan matallarni farqlamoq kerak. Matal aytilmoqchi bo‘lgan fikrni biror vosita orqali ko‘chma ma’noli sodda jumla bo‘lib, unda xulosa bo‘lmaydi, balki uning o‘zi biron xulosa chiqarish uchun xizmat qiladi. Matal fikrni tugal bayon qilmay, balki unga ishora qiladi [37;93]. 13 Bushuy T., Safarov Sh. Til qurilishi: tahlil metodlari va metodologiyasi. – Toshkent: Fan, 2007.– 274b. 14 Begmatov E., Mamatov A. Adabiy norma nazariyasi. (Adabiy normaning shakllanish va yashash qonuniyatlari). III qism. Toshkent, 1999. – 140b. 18 Matal “axmoq odam”deyish o‘rniga “Uning bir qaynovi kam”deydi: Download 1.23 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|