Predmeti va vazifalari iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida iqtisodiy tahlilning mazmuni

x y


Ko‘rsankich]arning tasniflanishi


2.1-chizma. Ko ‘rsatkichlarning tasniflanishi.

Xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘layotgan iqtisodiy jarayonlami ifodalovchi ko‘rsatkichlami mazmuni bo‘yicha tasniflash muhim ahamiyatga ega. Ko‘rsatkichlar tizimi bo‘yicha ikki gurahga: miqdor va sifat ko ‘rsatkichlariga bo‘linadi.

Miqdor ko‘rsatkichlariga bevosita amaliyotda yaxlit holda mavjud bo‘lgan umumiy ko‘rsatkichlar kirsa, sifat ko‘rsatkich- lariga, aksariyat holda, nisbiy, ishning samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar kiradi. Bulaming tizimi 2.1-chizmada keltirilgan.
Ushbu ko‘rsatkichlar tizimini tahlilning maqsadi va mazmu- niga, qaysi sohada amalga oshirilayotganligiga qarab turli tomonga o‘zgartirishi, ya'ni sonini ko‘paytirishi yoki kamaytirishi, nomini esa iqtisodiy vaziyatga, jarayonga qarab o‘zgartirishi mumkun.
Iqtisodiy jarayonlarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi foydalanish doirasi bo‘yich.a ikki guruhga: umumiy va maxsus ko‘rsatkichlarga bo‘linadi.
Umumiy ko‘rsatkichlar iqtisodiyotning barcha soha bo‘g‘inlarida foydaliniladi. Masalan, mehnat unumdorligi yoki rentabellik ko‘rsatkichlari sanoatda ham, qishloq xojaligida yoki qurilishda ham foydalanilishi mumkin. Ammo mahsus ko‘rsatkichlar iqtisodiyotning faqat bitta yoki ikkita sohasiga tegishli bo‘lishi mumkin. Masalan, savdoning muomala xarakatlari faqat savdoga tegishli, uni chor- vachilikda yoki qurilishda qo‘llab bo‘lmaydi. Yoki chorva mollarining mahsuldorligi ko‘rsatkichini sanoatda qo‘llab bo‘lmaydi.

2.2-chizma. Ko 'rsatkichlaming mazmuni bo ‘yicha tasniflanishi.

Shu tufayli ushbu ko‘rsatkichlar maxsus ko‘rsatkichlar tizimiga kiradi. Odatda ko‘rsatkichlami adashtirmasdan to‘g‘ri qo‘llash xo‘jalikni boshqarishda unga odilona yondashish imkonini beradi. Shu tufayli har bir tahlil bilan shug‘ullanuvchi mas'ul xodim ko‘rsatkichlar va ulaming tasnifi haqida to‘g‘ri va aniq malumotga ega bo‘lishi lozim.

Ko‘rsatkichlaming ushbu belgisi bo‘yicha tizimi yuqoridagi chizmada keltirilgan.