Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Buxoro va Boburiylar davlati munosabatlari. SHayboniylar bilan 
boburiylar o`rtasida XVI asrda elchilik munosabatlari o`rnatildi. Unga 
Ko`chkunchixon va Bobur asos solgan edi. Abdullaxon II boburiy Akbarshoh 
huzuriga 4 marta elchi yuborgan. Akbarshoh elchisi 1586 yil Buxoroga kelgan. 
Elchilik munosabatlarida ikki davlatning Xuroson bilan bog’liq o`z manfaatlari 
masalalari muhokama qilingan. Shuningdek, Hindistonga me’morlar, minatyurachi 
rassomlar yuborilgan. Ikki mamlakat o`rtasida savdo aloqalari yo`lga qo`yilgan.
Buxoro va Hindiston o`rtasidagi elchilik munosabatlari Akbarshohning 
o`g’li Jahongirshoh (1605-1627) va Buxoro xoni Imomqulixon davrida davom 
etgan. 
Boburiy 
Shoh 
Jahon 
(1627-1658) 
davrida 
Hindiston-Buxoro 
munosabatlarida keskinlik yuz berdi. Bu Buxoro xoni Nodir Muhammadxon va 
o`g’li Abdulaziz o`rtasidagi nizo bilan bog’liq bo`lib, Nodir Muhammad taxtdan 
quvilgach Balxga qochadi va SHoh Jahondan yordam so`raydi. SHoh Jahon 
yordamga emas Balxni bosib olish uchun kelganini tushunib etgan Nodir 
Muhammad Eronga qochadi. Abdulazizxon 1645 yil Balxni qamal qilgach, hind 
qo`shinlari qaytib ketadi. Avrangzeb Olamgir (1658-1707) Buxoro xonlari 
Abdulazizxon va Subhonqulixon bilan elchilik va savdo aloqalarini davom ettirgan. 

---

225 
Markaziy Osiyo xonliklarining Afg’oniston bilan aloqalari. O`rta Osiyo 
davlatlarining eng yaqin qo`shnisi 1747 yil tashkil topgan mustaqil Afg’oniston 
davlati edi. Buxoro va Afg’oniston o`rtasidagi munosabatlar do`stona ruhda 
bo`lmagan. Bunga ikki davlat ham Amudaryo janubidagi o`zbeklarni o`z 
tasarrufida tutushga urinishi sabab bo`lgan. Amudaryo janubidagi o`zbeklarning 
erlarini bosib olish uchun 1751 yil Afg’oniston hukmdori Ahmadshoh (1747-
1773) qo`shin yuboradi. Amudaryo janubidagi kichik o`zbek bekliklari o`zaro 
urushlar tufayli zaiflashib Afg’oniston vassaliga aylanib qolgan. Balxni afg’on 
garnizoni egallaydi va Ahmadshohning noibi boshqaradi.
Mahalliy o`zbeklar 1768 yil afg’onlar zulmiga qarshi qo`zg’olon ko`targan, 
qo`zg’olonchilarni Buxoro qo`llab-quvvatlaydi. Ahmadshohning o`zi kelib 
qo`zg’olonni bostiradi. Afg’onlar zulmiga qarshi o`zbeklar 1789 yil yana 
qo`zg’olon ko`taradi. Buxoro yana qo`zg’olonchilarga amaliy yordam ko`rsatadi. 
Afg’oniston hukmdori Temurshoh (1773-1793) Balxga qo`shin tortadi. Biroq 
Buxoroga qarshi yurishga yuragi dov bermay sulh tuzadi. Temurshoh Buxoro bilan 
shartnoma tuzishga majbur bo`ldi. Shartnomaga ko`ra Amudaryo har ikki davlat 
o`rtasidagi chegara deb tan olindi. Buxoro-Hindiston savdo aloqalarida Kobul 
shahri alohida o`rin tutgan. Afg’onistonga Rossiya tovarlari Buxoro orqali olib 
borilgan.