Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich
Download 4.88 Mb. Pdf ko'rish
|
O`zbekiston tarixi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Amir Temur va To`xtamish
- Eron, Iroq, Shom, Hindistonga yurish
- Boyazid Yildirim
Amir Temurning harbiy yurishlari
Mamlakat xavfsizligi yo`lida. Amir Temur saltanatiga hali bartaraf etilmagan kuchlar: bir tomondan Mo`g’uliston xonlari Chig’atoy ulusini birlashtirishga intilib tinchlik bermas edi; ikkinchi tomondan Oltin O`rda va Oq O`rdaga bo`linib ketgan Jo`ji ulusi xonlari shimol va Xorazm tomondan xavf solib turardi. Temur davlati uchun eng kuchli xavf Oq O`rda va Oltin O`rdalar tomonidan edi. Temur Oltin O`rdani kuchsizlantirishga harakat qiladi, lekin Jo`ji ulusini o`z davlatiga qo`shib olish niyatida emas edi. Temur Oltin O`rdaning Movarounnahrga tutashgan sharqiy qismini o`z ta’siri ostiga olishni, uning poytaxti Saroy Berka orqali o`tadigan karvon yo`lini Movarounnahr tomon burib yuborishni ko`zlaydi. Amir Temur o`z maqsadini amalga oshirish uchun Oltin O`rda taxti uchun Jo`ji ulusidagi o`zaro ichki kurashdan foydalanadi. Chingiziylardan bo`lgan To`xtamish Oq O`rdadan qochib Samarqandga keldi, u Temur yordamida Oltin O`rda taxtini egalladi. Amir Temur va To`xtamish. Keyinchalik To`xtamish xoinlik qilib, Amir Temurga qarshi ochiq kurashga o`tgach Temur To`xtamishga qarshi 3 marta qo`shin tortadi. Temur va To`xtamish o`rtasida so`nggi jang 1395 yil 15 aprelda Shimoliy Kavkazda Tarak (Terek) daryosi bo`yida bo`ldi va 3 kun davom etdi. Temur qo`shini bu jangda dushmanga qarshi otdan tushib, kamondan o`qqa tutish usulini qo`lladi, o`q va qilich zarbidan To`xtamish qo`shini tarqalib ketdi. 116 Rossiya tarixchilari Grekov va Yakubovskiy ta’kidlashicha Temurning bu g’alabasi faqat O`rta Osiyo uchun emas, balki butun Sharqiy Evropa va Rus knyazliklarining birlashishi uchun buyuk ahamiyat kasb etgan. Eron, Iroq, Shom, Hindistonga yurish. Temur o`z saltanatining janubiy chegaralarini mustahkamlash va kengaytirish maqsadida Eron, Ozarbayjon, Iroq, va Shom (Suriya)ga 3 marta: 3-5-7 - yillik urushlar qilgan. Temur 3 yillik (1386- 1388) yurishida Eron (Fors), Janubiy Ozarboyjon, Iroq shimolini, Gurjiston va Armanistonni (Van ko`li atrofi) bo`ysindirdi. Erondagi Muzaffariylar, Jaloyiriylar sulolasining ayirmachilik harakatlari, Mozandaron, Janubiy Erondagi qo`zg’olonlar tufayli Temur Eronga yana yurish qildi. Temur bu 5 yillik (1392-1396) yurishida G’arbiy Eron, Iroqi Ajam va Kavkazni egallaydi. Temur 1398-1399 yy. Hindistonga yurish qilib Dehlini egallaydi. Eron, Old va Kichik Osiyoga 1399-1404 yillarda bir necha marta yurish qilindi. Bu yurish tarixga 7 yillik urush nomi bilan kirgan. Harbiy yurishlar natijasida Temur saltanatining chegarasi Usmonli turklar davlati chegarasiga borib taqaldi. Amir Temur Usmonli turk sultoni Boyazid Yildirim bilan munosabatni yaxshilash tarafdori bo`lgan. Amir Temur ziddiyatlarni diplomatik yo`l bilan hal qilish maqsadida ikki tomon o`rtasida 4 marta xat almashish tashabbuskori bo`lgan. Boyazid har safar manmanlik qilib Temur nomiga nomaqbul so`zlarni yozgan. Qoraqo`yunlilar, muzaffariylar, jaloyiriylarning Temurga qarshi harakatlarini Boyazid qo`llab- quvvatlagani uchun Temur va Sulton Boyazid o`rtasida to`qnashuv bo`lishi muqarrar bo`lib qoldi. Download 4.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling