Psihologiya faniga hissa ko`shgan olimlar Psihologiya

14. Inson va hayvon emotsiyasi
«Emotsiya» termini lotincha «Emovere» to'lqinlantirmoq degan so'zdan kelib chiqqan bo'lib, ular psixik va somatik jarayonlarni tartibga solishda katta axamiyatga egadir. Emotsiyalarning organizm faoliyatidagi fiziologik roli kattadir. Hayvonlarda emotsiyalarning funksiyasi nixoyatda baxolovchi bir butun funksiya bo'lib, harakat qilishga undovchi faoliyat bilan bevosita 
bog'liqdir. Odamning emosional hayotida bosh miya po'stlog'i va u bilan bog'liq bo'lgan 2-signal sistemasi faoliyati katta ahamiyatga ega. 
Qo‘rquv va g'azab emotsiyalarida qonda adrenalin miqdori ko'payadi. 
Affektda qonga qalqonsimon bez garmoni tushishi ko'payadi. Shuningdek 
gipofizning inkretor faoliyati oshadi. Salbiy emotsiyalar me'da osti bezi 
shirasi sekresiyasining kamayishiga olib keladi. Ijobiy (musbat) emotsiyalarda me'da shirasi kislotaliligi oshadi.
Emotsiyalar yurak –tomirlar sistemasi va arterial bosimga kuchli ta'sir qiladi. Emotsiyalar ta'siri ostida qonda shaklli elementlar miqdori, kislota  ishqor muvozanati vagemostoz siljishining boshqa ko'rsatkichlari o'zgaradi.
Hissiyot yuqori intensivlik va yuqori hedonik tarkibga ega bo'lgan har qanday aqliy tajriba sifatida tavsiflanadi. Ning mavjudligi va tabiati hayvonlardagi hissiyotlar odamlar bilan o'zaro bog'liq va bir xil mexanizmlardan kelib chiqqan deb ishoniladi. Charlz Darvin bu haqda birinchi bo'lib yozgan olimlardan biri bo'lib, uning kuzatuv (va ba'zida latifaviy) yondashuvi shundan keyin yanada mustahkam, gipotezaga asoslangan, ilmiy yondashuvga aylandi.^[Kognitiv tarafkashlik testlar va yordamsizlikni bilib oldi modellar kalamushlar, itlar, mushuklar, rhesus makakalari, qo'ylar, jo'jalar, starlings, cho'chqalar va asalarilar kabi turli xil turlarda optimizm va pessimizm tuyg'ularini namoyish etdi.Jak Panksepp nevrologik aspektga asoslanib, hayvonlarning hissiyotlarini o'rganishda katta rol o'ynadi. Turli xil neyro-dinamik limbik hissiy harakatlar tizimlari, shu jumladan izlash, qo'rquv, g'azab, shahvat, g'amxo'rlik, vahima va o'yin orqali aks etgan ettita asosiy hissiy tuyg'ularni eslatib o'tish. Miyani stimulyatsiya qilish va farmakologik muammolar orqali bunday hissiy reaktsiyalarni samarali nazorat qilish mumkin.