Психологияи умумї, синнусолї ва тиббї

Тафаккур. Тафаккури мактаббачаи хурдсол дар љараёни таълим ба 
таѓиротњои љиддие дучор мешавад. Агар идроќ ва хотира дар ибтидои 
тањсил дар мактаб роњи нисбатан калонеро тай карда бошанд, он гоњ ба 
гуфти психологи машхур Л.С.Выготский тараќќиёти бошиддати акл дар 
синни хурди мактабї ба вуљуд меояд. Тараќќиёти тафаккур ба таѓири 
сифатии идроќ ва хотира мебарад, ба протсессњои ихтиёрию 
идорашаванда табдил ёфтани онњо сабаб мешавад. 
Кудакї 7-8 сола одатан бо хусусият ва сифатњои айёнии предмету 
њодисањои конкретї такя намуда, бо категорияњои муайяни конкретї 
фикр мекунад. 
Фаъолияти тањлилию таркибии талаба дар ибтидои синни хурди 
мактабї њоло хеле оддї буда, асосан дар зинаи тањлили айёни-амалие 

---

150 
меистад, ки он ба идроќи бевоситаи предметњо такя мекунад, талабањои 
синфи дуюм мошанд, аллакай метавонанд предметњоро бе амалњои 
конкретї бо худи онњо тањлил кунанд. Онњо барои бо нутќ људо 
намудани аломату чихатхои предмет кобилият доранд. Ин талабахо аз 
тањлили чудогона ба тањлили алоќаю муносибатњои байни предмету 
њодисањо мегузаранд. Чунин тањлили абстрактиро аллакай дар 
талабањои синфњои сеюм мушоњида кардан мумкин аст ва тараќќиёти ин 
минбаъд дар асоси муттасил омўхтани фанњои зиёди таълимї ба вуљуд 
меояд. 
Тараќќиёти шахсияти бача дар синни хурди мактабї. Њарчанд 
синни хурди мактабї давраи дигаргунињои њалкунанда дар тараќќиёти 
шахсият набошад њам бо вуљуди ин шахс дар он ба дараљаи маълум 
ташаккул меёбад. Чи тавре, ки ќайд карда шуд, ба мактаб омадан давраи 
дигаргунињои ќатъї дар њаёти кудак аст. Ба ин синну сол муносибатњои 
нав бо калонсолон (муаллимон) ва њамсиннон (њамсинфон), ба системаи 
нави коллективњо (мактабї, синфї) ва намуди нави фаъолият-омўзиш, 
ки дар назди талаба як ки љиддї мегузорад, дохил шудан хос аст. Њамаи 
ин ба ташаккулёбї ва мустањкамшавии системаи нави муносибатњо ба 
одамон, коллектив, омўзиш ва иљрои вазифањои ба онњо алоќаманд буда 
таъсири њалкунанда мерасонад, характеру иродаи бачаро ташаккул 
медињанд, доираи шавку хаваси уро васеъ менамоянд, кобилияташро 
тараќќї медињанд. 
Дар синни хурди мактабї заминаи рафтори ахлоќї гузошта 
мешавад, бачахо меъёрњои ахлоќї ва коидахои рафторро аз худ 
мекунанд, ташаккулёбии равияи љамъиятии шахс cap мешавад.