Psixodiagnostika

xalq hokimiyati;

sulola;

sinflar.

5. 
   Eng yaxshi hayvon zoti va o’simliklar navini yaratadigan fan nima deyiladi?
   

• 
  bionika;
  
• 
  kimyo;
  
• 
  seleksiya;
  
• 
  botanika;
  
• 
  fiziologiya.
  

6. 
   Kitob, ma’ruza, nutqning qisqacha bayon etish, yozib olish nima deyiladi?
   

• 
  abzas;
  
• 
  sitata;
  
• 
  rukin;
  
• 
  parcha;
  
• 
  konspekt.
  

7. 
   O’qimishli, chuqur va keng bilimlilik nima deyiladi?
   

• 
  ziyolilik;
  
• 
  tajribalilik;
  
• 
  bilimdonlik;
  
• 
  talantlilik;
  
• 
  o’zini aqlli hisoblash.
  

8. 
   Borliqqa qiziqishning yo’qligi va unga aralashmaslik nima deyiladi?
   

• 
  mulohazakorlik;
  
• 
  sustlik;
  
• 
  kiborlik;
  
• 
  zidlik;
  
• 
  shafqatsizlik.
  

9. 
   Inson hayoti va faoliyatining biron-bir sohasiga taalluqli qonunlar majmuasi nima deyiladi?
   

• 
  inqilob;
  
• 
  qaror;
  
• 
  an’ana;
  
• 
  kodeks;
  
• 
  loyha.
  

10. 
    “Ikkiyuzlamachi” tushunchasiga qarama-qarshi bo’lgan so’z bo’:
    

• 
  samimiylik;
  
• 
  zid;
  
• 
  soxta;
  
• 
  xushmuomala;
  
• 
  qat’iyatli.
  

11. 
    Agar bahs bir-biriga yon berish bilan tugasa, u nima deyiladi?
    

• 
  kompromiss;
  
• 
  muloqot;
  
• 
  birlashish;
  
• 
  muzokara;
  
• 
  zid fikr.
  

12. 
    Ijtimoiy ongda psixik hodisaning aks etilishi nima?
    

• 
  psixika;
  
• 
  axloq;
  
• 
  tabiat;
  
• 
  jamiyat;
  
• 
  san’at.
  

13. 
    “Birday” tushunchasiga qaysi so’z teskari?
    

• 
  bir xil;
  
• 
  yagona;
  
• 
  salobatli;
  
• 
  har xil;
  
• 
  ajratilgan.
  

14. 
    Qaramlikdan, xurofotdan qutilish, huquqga tenglashish nima deyiladi?
    

• 
  qonun;
  
• 
  muhojirlik;
  
• 
  maslak;
  
• 
  harakat;
  
• 
  ozodlik.
  

15. 
    “Oppozisiya” degani:
    

• 
  qarshi harakat;
  
• 
  kelishish;
  
• 
  faqr;
  
• 
  siyosat;
  
• 
  qaror.
  

16. 
    “Sivilizasiya” degani:
    

• 
  tasodif;
  
• 
  qahramonlik;
  
• 
  tarjimai hol;
  
• 
  kitob;
  
• 
  yozuvchi.
  

17. 
    Mazmun jihatdan “yetakchilik” so’zi bilan qaysi so’z bir xil?
    

• 
  ixtiro qilish;
  
• 
  g’oya;
  
• 
  tanlash;
  
• 
  birinchilik;
  
• 
  rahbarlik.
  

18. 
    Koalisiya degani bu:
    

• 
  raqobat;
  
• 
  siyosat;
  
• 
  dushmanlik;
  
• 
  munosabatni uzish;
  
• 
  birlashish.
  

19. 
    Mazmun jihatdan “alturizm” so’zi:
    

• 
  insonparvarlik;
  
• 
  o’zaro aloqa;
  
• 
  xushmuomalalik;
  
• 
  xudbinlik;
  
• 
  odoblilik.
  

20. 
    Taraqqiyotga ishonchsizlik bilan qaraydigan odam nima deyiladi?
    

• 
  demokrat;
  
• 
  radikal;
  
• 
  konservativ;
  
• 
  liberal;
  
• 
  anarxist.
  

1	b	6	e	11	a	16	d
2	b	7	c	12	b	17	e
3	c	8	b	13	d	18	e
4	c	9	d	14	e	19	a
5	c	10	a	15	a	20	c

17.6. Oddiy va murakkab analogiya metodi


17.6.1. Oddiy analogiya


Oddiy analogiya metodi oldindan berilgan (ko’rsatilgan) fikrlash usulidan foydalanib tushunchalar orasidagi mantiqiy bog’lanishlarni topishga yo’naltirilgan.
U quyidagi toifadagi vazifalardan iborat bo’lishi mumkin:

Tekshiriluvchi chapda berilgan tushunchalar orasidagi bog’lanishni topishi va shu asosda o’ng tomonda, yuqori qatorda berilgan tushunchaga pastdan mos keladigan topishi lozim.

Mazkur misoldagi vazifaning to’g’ri yechimi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:



17.6.2. Murakkab analogiya

Bu metodika narsalar va hodisalar orasidagi murakkab mantiqiy bog’lanishlar va munosabatlarni tushunish darajasini aniqlashga yo’naltirilgan. Metodikada bir-biri bilan ma’lum munosabatda bo’ladigan so’zlar juftligi qo’llaniladi. Masalan, “yorug’lik-qorong’ulik”, “qo’rqish-qochish”, “dushman-raqib” va hokazolar. Barcha vazifalar ikki guruhga bo’linadi. Birinchi guruh – misol tariqasida juftliklar. Ikkinchi guruh esa – tekshiriluvchi baholashi lozim bo’lgan juftliklardan iborat bo’lib, ular birinchi guruhdagi juftliklardagi munosabatlarni o’zida aks ettiradi. Ish quyidagi tartibda olib boriladi:

Ish boshida ekspermentchi (psixolog, psixodiagnost, pedagog) talaba bilan birgalikda birinchi guruhdagi juftliklar orasidagi bog’lanishlarni tahlil qiladilar. Masalan, “yorug’lik-qorong’ulik” – qarama-qarshi tushunchalar, “qo’rqish-qochish” – sabab-oqibat bog’lanishiga xususiyatiga ega, “dushman-raqib” – sinonimlar. Vazifa tushunarli bo’lgach, talabaga ikkinchi juftliklar beriladi. Talabaga berilgan ikkinchi juftliklar birinchi guruhdagilarning qaysi biriga mos kelishini ko’rsatish va tushuntirish lozim. Masalan, “issiq-sovuq”, “yaxshi-yomon”, “uzun-kalta” qarama-qarshilik xususiyatiga ega bo’lib “yorug’lik-qorong’ulik” juftligiga mos keladi. Agar tekshiriluvchi vazifalarni qiynalmay yecha olsa, u narsa va hodisalar orasidagi murakkab bog’lanishlarni topa oladi.
17.7. Rezyume

Mehnat malakalari va ko’nikmalarini o’rganish masalalari asosan, kuzatishlar va pedagogik tajribalar tayanadi. Ta’lim olishga bo’lgan qobiliyat – talabaning o’quv va mehnat ko’nikmalarining diagnostika qilish orqali o’rganaladi. Jumladan, aqliy rivojlanish darajasini aniqlashdagi omillar esa, ortiqcha predmetni olib tashlash metodi; analitik-sintetik xususiyatlar tahlili; ortiqcha tushunchani topish metodikasi; talabaning mavhum va so’z-mantiq tafakkurini diagnostika qilish; ortiqcha tushunchalarni topish bo’yicha misollar; tushunchalarni taqqoslash; talabadagi elementar fikrlash ko’nikmasini aniqlash; talabaning o’quv materialidagi muhim va asosiy belgilarni ajrata olish xususiyatlarini diagnostikasi; oddiy va murakkab analogiya metodlari orqali aniqlanib, hozirgi zamon talabasining o’quv va mehnat malakalari borasidagi ijobiy va salbiy xususiyatlari yoritiladi.