Psixologiya tariyxi kk

Psixoanaliz sistemasi 
Psixoanaliz ruwxiy o`mirdi u`sh ko`z qarastan U` dinamikaliq, topikaliq (ruwxiy o`mir du`zilisi haqqinda 
ta`liymat) ha`m ekonomikaliq ko`z qarastan u`yrenedi. Freyd topikaliq ko`z qaras boyinsha psixikani u`sh sferag`a U` 
sana-sezimli, alding`i sana-sezimli ha`m sana-sezimsiz dep bo`ledi . 
Freydtin` pikiri boyinsha, na`reste tuwilg`annan-aq ha`weslerge toli boladi . Ol-sap organikaliq tiri jan. Sol 
ha`wesler qanaatlandirilsa, adam ra`ha`tlenedi. Organikaliq ra`ha`tleniwdin`- bul differentsial` emes qa`lewlerin 
Freyd jinisiy ha`wesleniw dep ataydi. Onin` tiykarinda libido ku`shi jaylasqan boladi . Organizmnin` rawajlaniwi 
ha`wesler ta`siri astinda bolip, bir qatar basqishlardan o`tedi U` a`) autoerotizmnen erte genital` stadiyasina shekem ( 
bir jastin` aqirinda )N` g`) balanin` ha`wesleri o`z jaqinlarinin` birine qaratilg`an boladi ( to`rt jastan bes jasqa
deyin)N` q) jinisiy ha`wesleniw basilg`annan keyin latent da`wiri baslanadi, ol pubertat jasina deyin dawam etedi . Al
a`q-a`n` jastan baslap jinisiy rawajlaniw dawam etip ` bala o`zine ob`ekt tan`lay baslaydi. Bul libidanin` tabisli 
tu`rde rawajlaniwi boli esaplanadi .Al tabissiz tu`rde rawajlang`anda, belgili bir stadiyalardi fiksatsiyalar ( irkinish) 
ha`m regressiyalar ( o`tilgen stadiyag`a qaytiw) bayqaladi. Bul naduris protsess infantilizm dep ataldi . 
Z.Freydtin` ta`liymati o`zinin` payda bolg`an waqtinan baslap ha`zirgi ku`nge deyin qizig`iwshiliq
duwdiriwin dawam etip kelmekte. Sonin` menen birlikte bul ta`liymatqa berilgen bahalar da ha`r qiyli . 

---

Psixoanalizde adamnin` psixikasinin` biologizatsiyasi ha`m naturalizatsiyasi bolip o`tedi. Adamg`a o`z 
ha`weslerine toli bolg`an tiri jan retinde qaraladi . Adamnin` minez-qulqinin` tiykarinda ha`wesler jatadi, nevrozlar da 
ha`wesler dep tu`sindiriledi. Ruwxiy du`n`ya sublimirliq libidonin` bir tu`ri dep tu`siniledi. Freyd tariyxiy
protsesslerdin` ku`shi ha`m urislar adamnin` agressiya ha`m destruktsiyag`a degen beyimligi sebepli kelip shig`adi 
dep esapladi. Freydtin` ilim menen da`lillenbegen o`tirikke jaqin pikirlerin, ha`tte , onin` ta`repdarlari bolg`an Yung, 
Adler, Xorni ha`m Fromm sing`a aldi . 
A.Adlerdin` individual` psixologiyasi
Vena universitetin tamamlag`annan son`, A.Adler ( a`hw0-a`9qw) o`z praktikasin ko`z shipakeri sipatinda 
basladi. Biraq tez arada onin` jumisinin` tiykarg`i bag`dari psixiatriya boldi. Adler nevrozdi emlewde u`lken
qiyinshiliqlarg`a dus kelgenlikten, Freydtin` tu`slerdi joriw usilina diqqat awdardi. Ol Freydtin` G`Tu`slerdi joriwG` 
degen kitabin joqari bahalap, bul kitap adamnin` ta`biyatin` tu`siniwde u`lken u`les qosti , dep esapladi. Freydtin` bul
kitabi nevrozlardin` jinisiy etiologiyasin tastiyiqlag`ani ushin ko`p qarama-arsilaqrg`a ushirag`an edi. Adler baspa 
so`zde Freydti jaqlap shiqti. Adlerdin` bu isine diqqat awdarip, og`an psixoanalitikaliq do`gerekke ag`za boliwdi 
usinis etti ( a`90g`). Degen menen, ko`p uzamay olardin` arasinda teren` teoretikaliq qarama-qarsiliqlar payda boldi . 
Bunin` basli sebebi Adlerdin` nevrozlardin` jinisiy etiologiyasin ha`m basqa fenomenlerdi biykarlag`ani boldi. Adler
aqirinda Freydten bo`linip ketip ( a`9a`a`), o`z kontseptsiyasin jaratti. Adlerdin` pikiri boyinsha, adamdag`i orayliq 
orindi jinisiy ha`wesler emes, al adamnin` o`zin pa`s seziwi ha`m kemshilikti du`zetiw za`ru`rligi iyeleydi, ha`r bir
adamnin` rawajlaniwina usi faktorlar ja`rdem etedi. Solay etip, adamnin` o`zin pa`s ko`riwi oni minsizlikke, ha`tte , 
ayriqshaliqqa iytermeleydi . 
Adam o`mirinde n`-o` jaslardan baslanatug`in o`mir stili sem`yadag`i jag`dayda, birinshi gezekte anag`a 
qaray qa`liplesip baradi. Sebebi balag`a du`n`yani tanitatug`in ana bolip esaplanadi. Jeke adamdi ja`miyettet tis tu`rde
u`yrnebew tiyis. Ja`miyetlik sezim ha`m qizig`iwshiliq o`mirdegi u`sh tiykarg`i tarawda rawajlanip baradi. Olar U` 
ka`siplik , ja`miyette barqa adamlar menen qarim-qatnas jasaw, muhabbat ha`m neke arqali balyanisiw bolip tabiladi . 
Balanin` kishkene na`reste waqtinan baslap o`zin pa`s seziwine birinshiden fizikaliq ( denesindegi 
kemshilik) kemshilik sebep boliwi mu`mkin. Ekinshiden, balani naduris ta`rbiyalpaw, yag`niy oni erkeletip o`siriw 
sebep boladi . Bunday balalar basqa adamlar menen til tabisiwda u`lken qiyinshiliqlarg`a ushiraydi . U`shinshi 
sebebi miyrimsiz balalardi o`sirip shig`ariw bolip tabiladi . Bunday balaarda ja`miyette adamlar menen qarim-qatnas 
jasag`anda qiyinshiliqlarg`a dus keledi. Bala ta`rbiyasindag`i bul qa`te-kemshilikler balada o`zin pa`s tutiw sezimin 
payda etedi . Adlerdin` pikirinshe, ballaardi turaqliliqqa, g`a`rezsizlikke, sabirliliqqa u`yretiw, olardi ma`jbu`rlemew, 
pa`s ko`rmew, u`stinen ku`lmew, orinsiz jazalamaw olarda o`z ku`shine degen isenim payda etedi . Jeke adamnin`
rawajlaniwinda ja`miyettin` tutqan orni u`lken, degen pikiri arqali Adler psixoanalizdin` rawajlaniwindag`i 
ja`miyetlik bag`dardin` tiyarin saliwshi boldi .