Маърузаларга қўйиладиган талаблар:
‒ илмий ва мафкуравий-назарий билимлар
даражасининг юксаклиги;
‒ педагогик йўналишга эга эканлиги;
‒ дидактик талабларга жавоб бериши.
Юқорида айтиб ўтилган фикрлар, маъруза,
таьлим ва тарбия беришда бажарадиган
вазифаларни бошқа услублар ёрдамида тўла
амалга ошириб бўлмаслигини кўрсатиб
турибди.
Маърузалар ёзиш услубиёти бир неча
босқичларни ўз ичига олади. Улардан
асосийлари қуйидагилар хисобланади:
‒ мавзу белгилаш;
‒ дастлабки режани тузиш;
‒ материаллар йиғиш ва уларни хар
томонлама таҳлил қилиш;
‒ саволларни сўнгги шаклга келтириш;
‒ тезислар ёки маърузани тўлиқ матнини
ёзиш;
‒ кўргазмали
қуроллар
ва
техник
воситаларни танлаш.
Маърузани
тайёрлашда
ўрганилаётган
материални мураккаблигини хисобга олиб,
унинг мазмунига тегишли бўлмаган саволлар
билан тўлдирмаслик муҳим аҳамиятга эга.
Маърузани ёзиш учун материални тўғри танлаб
олиш-
китоблар
билан
ишлай
олиш
кўникмаларини талаб қилади. Бу ўқитувчини
маърузалар, доклад ва рефератлар ёзишдаги
мустақил ишларининг энг такомиллашган
туридир. Бу ишни қуйидаги тартибда бажариш
тавсия
этилади.
Аввал,
зарур
бЎлган
адабиётлар ва дастлабки манбаларни ажратиб
олиш зарур. Сўнгра, ўқитувчи уларни ўқиб
чиқиши, кўчирмалар қилиши ва маъруза,
доклад, рефератларнинг режасини тузиши
керак. Кейин эса, хар бир мураккаб назарий
тушунчаларни пухталик билан текшириб,
маъруза ёки реферат ёзишга киришади. Фақат
тезис ёки тўла матнни ёзиш -бу ўқитувчини
ўзига боғлиқ. Ўз фаолиятини энди бошлаётган
ўқитувчи, маъруза матнини тўла ёзиши керак.
Маъруза ёзилиб бўлингандан сўнг, у тўлиқ
холда ўқиб чиқилади ва керакли тузатишлар
киритилади.
Ўқитувчи
маърузани
ёзиб
бўлгандан кейин кўргазмали қуроллар ва
техник воситаларни тайёрлайди.
Маърузани ўқиш услубиёти, уни бадиий
тузилишини (кириш сўзи, маърузанинг асосий
мазмунини ёритиш, якуний қисми) ўз ичига
олади.
Кириш сўзи:
‒ тингловчилар диққатини жалб қилиш;
‒ тингловчиларни фаол фикрлашга рухий
жихатдан йўналтириш.
‒ маърузанинг асосий мазмунини ёритиш:
‒ аволларни
кетма-кетлиги
(тартиблилиги);
‒ саволлар орасидаги узвий боғлиқлик;
‒ рухий холат ва қаьтий ишонч.
Do'stlaringiz bilan baham: |