Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya


Download 7.32 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/186
Sana30.09.2023
Hajmi7.32 Mb.
#1690165
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   186
Bakteriyalar energiya 
manbayi 
sifatida. 
Shevanella
 
deb 
nomlangan bakteriyalar sanitarlik xususiyatlari bilan olimlar e’tiborini 
o‘ziga tortgan, ya’ni toksik eritmalami qayta ishlab, ulami bezarar 
moddalarga aylantirib bergan. Bunday bakteriyalami yashash 
sharoitlari keskin ogMrlashtirilsa nima boMadi? Olimlar, shevanella 
bakteriyasini juda «ogMr» sharoitda ishlashga majbur qilganlar. Buning 
uchun bakteriyalami o‘sish muhitidagi kislorodni hamda ulami hayoti 
uchun 
zarur boMgan 
boshqa 
moddalaming 
miqdorini 
keskin 
kamaytirganlar. Bunday sharoitda bakteriyalami sirtida tumshuqchaiar 
(shiplar) paydo boMa boshlagan. Bu tumshuqchaiar bakteriyalami 
kislorodli muhitga, hech boMmaganda kislorodga yaqinroq boMgan 
boshqa bakteriyagacha yetib kelishlariga yordam bergan (87-rasm).
155


87-rasm. Shevanella bakteriyasi elektr zanjir ini shakllantiradi. Tepadagi 
rasm skanirlovchi elektron mikroskop yordamida bajarilgan mikrofoto.
Ozuqa moddalari juda ham yetishraagan, ya’ni noqulay sharoitda 
tumshuqlar nozik, uzun iplarga aylangan. Bu iplami imkoniyatlari 
bakteriya hayotini saqlash uchun tumshuqchalarga qaraganda ko‘ra 
ko'proq bo‘lgan. Bakteriyalarda favqulodda hosil bo‘ladigan yangi 
organlami tadqiqotchilar, nanoipiar deb ataganlar. Bu iplami 
yo‘g‘onligi 10-15 nm, uzunligi esa, bakteriyalarni turiga qarab, bir necha 
o‘n mikrometrga yetadi. Olimlami qiziqtirgan narsa, bakteriyalar kerakli 
«ozuqani» olganlarida, mana shu nanoipiar bo'ylab harakatlanish 
imkoniyatini qayta tiklanganligi hamda ortiqcha elektronlardan ozod 
boMishlari mumkin boMganligidir. Agar nanoiplami bir uchi musbat 
iongacha yetib kelsa, elektronlami ionlar tomon harakatini belgilovchi 
potensiallar farqi hosil boMgan. Shunday qilib, elektr toki paydo boMgan.

Download 7.32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   186




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling