Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

Bakteriyalarni yashash sharoitlari qanchalik «qiyin» bo‘lsa, 
nanoiplarni 
uzunligi 
shunchalik 
uzun 
boMgan 
va 
ko‘proq 
bakteriyalar o‘zlariga xos boMgan «eiektrik hamjamiyatga» yigMlib 
borgan. Bunday hamjamiyatni a ’zolari tirik va juda keng tarqalgan 
elektr tarmog‘i bo'ylab modda almashgan. Ba’zi olimlami fikrlariga 
ko'ra, bunday bakteriyalar kelajakda energiya manbayi sifatida 
ishlatilishi mumkin.
156

---

3. Prokariotlar asosida nanokonstruksiyalar
Staphylococcus 
aureus
(oltin 
stafilokokk) 
bakteriyasining 
antibiotiklarga yuqori darajada chidamliligi, uni «supermikrob» deb 
atalishiga asos bo‘ldi (88-rasm).
88-rasm. Staphylococcus aureus bakteriyasi.
Bu bakteriya AQSH da OITS (SPID) virusiga qaraganda ko‘proq 
xavf tug‘diradi, uning ta’siridan har yili 16000 dan ko‘proq amerikalik 
vafot etadi. Bu «supermikrobga» AQSH ni Aydako universiteti olimlari 
juda katta qiziqish bilan qaraganlar. Ulami «odam hujayrasiga 
stafilokokk toksinlarini tezlik va aniqlik bilan kirishiga nima 
sabab»? degan savol qiziqtirgan.
Bu bakteriyani sirtini o‘rgana turib, olimlar, unda ajoyib oqsil 
fibronektin bor ekanligini aniqlaganlar. Bu oqsil boshqa moddalami 
molekulalari, shu jumladan biomolekulalar bilan ham yengil bog‘lanish 
xususiyatiga ega ekanligini aniqlagan. Oltin stafilokokkdan fibronektin 
ajratib olib, u bilan nanotrubkalami sirtini yopib chiqqan. Oqibatda, 
mana shunday oqsil bilan qoplangan nanotrubkalar tirik hujayralarga 
anchagina oson kirishi aniqlangan. Olimlar nanotrubkalami bakterial 
toksin bilan to‘ldirib ko‘rgan. Fibronektin bilan yopilgan nanotmbkalar 
toksinni hujayraga tez yetkazib, uni o‘limini chaqirgan. Shunday qilib,