Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

oddiy oqsil strukturalari - peptidlardan nanotexnologiyada 
foydalanish mumkinmi? Bu savolga birinchilardan bo‘lib, Isroilning 
Tel-Aviv universiteti olimlari javob berganlar. Ular shisha sirtida 
peptidli nanostrukturalardan tashkil topgan panjara yaratish usulini 
ishlab chiqdilar (30-rasm). Bunda olimlar peptidlarni o‘z-o‘zidan 
yig‘ilish 
xususiyatlaridan 
foydalandilar. 
Olingan 
peptidli 
nanostrukturalar - ikki xil aminokislotalardan yig'ilgan struktura 
hisoblanadi. Peptidli nanotrubkalardan yasalgan materiallar gidrofob 
xususiyatga ega (ular suvni o‘zidan qochiradilar). Suvni u bilan birga 
mexanik changlami ham o‘zidan qochirib, ular shisha sirtini hamisha 
toza saqlaydi.
30-rasm. О ‘z-o ‘zidan yig 'iladigan peptidli nanotrubkalar.
51

---

Oqsil molekulalari nanobiotexnologiyaning obyekti sifatida
Oqsil turlari
Funksiyasi
Ishlatish sohasi
Glikoproteinlar
Oligomer
strukturali
oqsillar
Oqsillar
agregatsiyasi
(faqat a- spiral
uchastkasi
bo‘lgan
polipeptidlarda
sodir bo'ladi)
Ferritin,
Peptidlar
sun’iy 
membranali 
nanobo‘ lakchalar 
hosil qilish 
protomerlarni 
proteazaga 
chidamliligini 
oshiradi.
d=12 nm, 24- ta 
subbirlik 
(subbirlik), 
shami ichida 8- 
nm g‘ovak 4000 
FeOOH
gidrofob (suvni 
o‘zidan itaradi)
nanoyetkazuvchilar
tabiiy nano-komp- 
lekslar
(G.I. Ilizarov) 
yangi 
nanomate­
riallar
nanoyetkazuvchilar
quyosh batariyalari 
tayyorlashda
Shuning uchun ham bunday materiallami quyosh energetikasi bilan 
shug‘ullanadigan mutaxassislar juda ham qiziqib qolishgan. Mana shu 
materiallar tufayli quyosh batariyasi hamisha toza va quruq turadi.
Bu esa, o‘z navbatida quyosh elektrostansiyalarini samaradorligini 
oshirish imkoniyatini beradi va ulardan foydalanishni tan narxini 
tushirishga sabab bo'ladi. Shuningdek, olimlar «peptidli nanotrub- 
kalardan superkondensatorlar yaratishda ham foydalansa bo‘ladi» - 
degan fikrga kelishgan. Noyob elektrik tavsifga ega bo‘lgan bunday 
kondensatorlar kelajakda, zamonaviy akkumulatorli batariyalami o‘mini 
oladi degan bashoratlar ham bor.
52

---