Q. N. Kayumov
Download 1.27 Mb. Pdf ko'rish
|
IJTIMOIY ISHGA KIRISH
|
Vositachi: ijtimoiy tizimning bir yoki undan ortiq darajalarida mijozlar
o‘rtasidagi nizolarni neytral holatni saqlagan holda hal etuvchi, kasbiy ma’lumotga ega professional. Integrator yoki muvofiqlashtiruvchi: tizimning turli tarkibiy qismlarini ijobiy o‘zgarishlarni shakllantirish maqsadida bir butunga birlashtirish vazifasi yuklatilgan professional. Bosh menejer: muayyan loyiha, dastur yoki agentlikka ma’muriy mas’ul bo‘lgan professional. Tarbiyachi: asosiy vazifasi ko‘nikmalarni rivojlantirish maqsadida ma’lumot etkazib berishdan iborat bo‘lgan ijtimoiy xodim. Tahlilchi yoki baholovchi: roli mijozlar yoki mijoz bilan ishlash tizimi faoliyatining samaradorligini baholash uchun ma’lumotlar to‘plash va zarurat tug‘ilganda uni o‘zgartirish uchun tavsiyanomalar ishlab chiqishdan iborat bo‘lgan ijtimoiy xodim. Broker: mijozlar tizimini mavjud manbalar yordamida, Shu bilan birga mijozni insonparvar va samarali usul yordamida davolash tizimi manbalari bilan ta’minlagan holda bog‘lovchi ijtimoiy xodim. Etakchi: o‘zgarishlarga odamlar guruhini birlashtirish va ularga o‘z shaxsiy manbalaridan, Shuningdek, ijobiy o‘zgarishlarga erishish maqsadida boshqa tizimlar manbalaridan foydalanishda yordam ko‘rsatgan holda erishishga imkoniyat yaratuvchi ijtimoiy xodim. Tashabbuskor: hal etilmagan muammolar yoki zaruratga e’tibor qaratuvchi ijtimoiy xodim. Muzokara olib boruvchi: mijozlar tizimi nomidan ish yurituvchi ijtimoiy xodim. Safarbar qiluvchi: quvvat to‘plovchi, boshqalarni ham quvvatlantiruvchi, 91 Shuningdek, yangi yoki mavjud guruhlarni tashkillashtiruvchi ijtimoiy xodim. Advokat: yordamga muhtoj kishilarning huquq va manfaatlari uchun kuraShuvchi ijtimoiy xodim. Autrich-xodim: muayyan mijozlar tizimini belgilovchi va yordam ko‘rsatish maqsadida ular bilan faoliyat olib boruvchi ijtimoiy xodim 1 . Vositachi rolida ijtimoiy xodim mijoz vaziyati va yordam ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan manbalarni baholash ishlarini amalga oshiradi, ma’lumot taqdim qiladi va mavjud manbalarni birlashtiradi. Ijtimoiy va moslashish ko‘nikmalari o‘rgatuvchisi sifatida ijtimoiy xodim mijoz xulqini o‘zgartirishga ko‘maklashadi. Maslahatchi sifatida esa uning holatini baholaydi, ma’lumot to‘playdi va ijtimoiy davolashni tashkillashtiradi. Keys-menedjer rolida ijtimoiy xodim holatni baholagandan so‘ng iste’mol qilinayotgan xizmatlarni, aloqalarni va nazoratni amalga oshiradi, muayyan faoliyat bo‘iycha ish bilan ta’minlashni himoya qiladi. Ishchi yuklama hajmi menedjeri xizmatlarni rejalashtiradi, xizmatlarning nazoratini amalga oshiradi, olingan ma’lumotlarni qayta ishlaydi. Xodimlar shtatini rivojlantirish tashkilotchisi va ma’muriyat boshlig‘i xodimlarni va dasturlarni boshqarish vazifasini bajaradi, ishni nazorat qiladi, ichki va tashqi faoliyatni muvofiqlashtiradi, maslahat beradi, xodimlarni o‘qitadi. Ijtimoiy o‘zgarishlar agenti sifatida ijtimoiy xodim ijtimoiy muammolarni va ijtimoiy siyosatni tahlil qiladi, jamoaviy manfaatlarni himoya qiladi, tashkilotning ijtimoiy manbalarini rivojlantiradi, ijtimoiy e’tiborni safarbar qiladi. Barcha holatlarda ham ijtimoiy xodim o‘zining o‘z ishi ustasi bo‘lish kabi asosiy vazifasini bajarishi lozim. Buning uchun u doimiy ravishda o‘z faoliyatini baholab borishi, professional va shaxsiy rivojlanishi bilan Shug‘ullanishi, ijtimoiy ish kasbini yaxshilashi lozim ( 4 ilovaga qarang). Ayrim hollarda ijtimoiy xodim, uyushmada ishlash jarayonida odamlarga yordam ko‘rsatish, ularning muammolarini namoyon qilish va aniqlash (baholash) rag‘batlantiruvchisi bo‘lib xizmat qiladi, Shuningdek, guruhlarning o‘zgarishlarni ta’minlash bo‘yicha kuchlarini qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirishga intiladi. 92 Masalan, kalamushlar makon qilgan kvartiradagi yashovchilar guruhiga huquqiy himoyaga erishish maqsadida uy egasiga qarshi birlashish va qarshi chiqish taklif qilingan. Boshqa holatlarda uyushmadagi ijtimoiy xodim o‘z vazifalarini jamoaviy muassasalar vakillarining qo‘llab-quvvatlamasligiga qarshi kuraShuvchi advokat (mijozlarning zarur manbalardan foydalanishlarida adolatlilik va teng huquqlilikni ta’minlash) rolida bajaradi. Advokat rolini assotsial xodim muassasalarni chora ko‘rishga qaratilgan talablarga javob berishga chaqirgan holda mijoz tizimi bilan birga olib boradi. Ijtimoiy xodim, masalan, politsiyadan himoya qilishga urinishlarni amalga oshirishda mijozi nomidan ish yuritishi mumkin. Jamoalar darajasidagi ijtimoiy xodimlar ham Shuningdek, pedagog rolini (o‘zgarishlarga imkon yaratish maqsadida bilim/ta’lim ko‘nikmalari mavjud bo‘lgan hollarda) bajarishlari mumkin. Masalan, jamiyatdagi ingliz tilini bilmaydigan ayollarni mammolog ko‘rigidan o‘tishlari qanchalik muhim ekanligini o‘qitishni tashkil etish yo‘li bilan. Boshqa rollarga quyidagilar kiradi: analitik (tahlilchi) / baholovchi (dasturlar yoki muassasalar faoliyatining samaradorligini aniqlash) etakchi (muloqotni yaxshilash yo‘li bilan o‘zgarishlarga erishish bo‘yicha o‘zaro hamkorlikdagi faoliyat). Ijtimoiy xodimlar oila a’zolari bilan ish olib boruvchi amaliyotchi vrachlarga yordam ko‘rsatishda tobora markaziy o‘rinni egallab bormoqdalar. Ijtimoiy xodimlar tobora ko‘proq ixtisoslashtirilgan kasalxonalarda, oilaviy klinikalarda, zo‘ravonlik qurbonlarining inqirozli markazlarida, uyda sog‘liqni saqlash dasturlarida, xospislarda parvarishlash bo‘yicha xizmat ko‘rsatish kabi salomatlik bilan bog‘liq turli xizmatlar ko‘rsatmoqdalar 1 . Download 1.27 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|