Q. X. Mah kamov, M. Abduvohidov tribotexnikadan amaliy mashgulotlar

3.3-jadval
Kameradagi qoldiq 
bosim , KPa
100
(havoda)
1 0,5 • 10 -7
0,18 1 0 '8
M 0 ‘"
Ishqalanish 
koeffitsiyenti, f
0,47
1,22
2,47
2,94
Tadqiqotlar bir xil m aterial juftligi vakuum da ishlaganda ishqa­
lanish koeffitsiyenti m aterial qattiqligi oshganda m utanosib tarzda 
kam ayishini ko‘rsatdi (3.6-rasm ).
3.6-rasm.
Bir xil material juftligida ishqalanish koeffitsiyentiga qattiqiikning 
ta ’siri: 1 — vakuum 10 Па; 2 — vakuum 0 ,3 Па.
Ishqalanish 
qism ining 
antifriksion 
xususiyatlarini 
yaxshilash 
uchun o ‘zaro moylanuvchi m ateriallar (m asalan, A M A N ), qattiq 
moylash m ateriallari (ftoroplast, grafit, MoSo, WS
2
) qo'llaniladi.
AM AN m ateriali vakuum da p o ‘lat bilan barqaror va kichik ish­
qalanish koeffitsiyentiga ega. ( / = 0,1-0,15) b o ‘lib, 5-15 М П а bosim 
va 1—4 ms sirpanish tezlikda yaxshi ishlay oladi.
Vakuum da ishlaydigan ishqalanish qism ida qattiq m oylash m a­
teriali rotoprint usulida q o ilan ilsa uzoq vaqt va sam arali ishiaydi

---

(3.7-rasm ). Ishqalanish qismi tashqi vtulka 1 ichida o ‘rnashgan val 4 
va ularning oralariga joylangan va val bilan birga aylanadigan ichki 
val va ichki vtulkadagi o'yiqlarda qattiq moylovchi m aterialdan 
tayyorlangan m oylovchi detal 2 joylashtirilgan.
3.7-rasm.
Rotaprint usulida m oylash chizm asi.
Moylovchi detal 2 radiai yo'nalishda val va ichki vtulkadagi 
o'yiqlarda m arkazdan qochm a kuch ta ’sirida erkin harakatlana oladi 
va bunda val va tashqi vtulka yuzlariga surkalib ularni moylaydi,
So'nggi paytlarda vakuumda ishlovchi dum alanish podshipnik- 
larini yaratishga ko'p e ’tibor berm oqda. 
Bunday podshipniklar 
in’anaviy usulda m oylanm asdan ishonchli ishlashi uchun ularning 
separatorlari qattiq moylash m aterialidan tayyorla.nmoqda. Separator 
m ustahkam bo ‘lishi uchun ular metall bilan ta ’m irlanadi. Shuning- 
dek, yo‘lakchalari m olibden disulfid surkalgan yoki qiyin eruvchi 
(WSe
2
, N bSe
2
, MoSe
2
) m aterialli pardalar qoplangan dum alanish 
podship-niklari ham vakuum da ishlatilmoqda.

---

3.5. PA ST TEM PE R A T U R A SH A R O ITID A ISH Q A L A N ISH