Q. X. Mah kamov, M. Abduvohidov tribotexnikadan amaliy mashgulotlar

V
I
А -Т-ГГТТГТТ,
51g
SKI
г ? 1/ ;
/» 
> > s J
z
5.12-rasm.
Sharikopodshipnikli tayanch qismi: 1 - mahkamlangan tayanch;
2 - siljuvchi tayanch.
b)
5.13-rasm.
Rezinometalli shamir (a), rezinali bashmakda 
mahkamlangan ressor (b).

---

5.14-rasm.
Tezkor tayanchlarda ichki halqani val sirti bilan 
almashtirish.
a)
5.15-rasm.
Dumalash tayanchi ichki va tashqi halqalarni va val korpus 
yuzalari bilan almashtirish: a — gidromotor tayanchi; 
b — giroskop tayanchi («Nrvu Dipache», AQSH firmasi).

---

Shesternyali nasoslar ishlayotganda tishli uzatmaning qoplanish 
koeffitsiyenti bilan katta bo‘lgani uchun ilashish boshlanishda A va V 
nuqtalar orasida suyuqlik to£lgan yopiq ham hosil bo‘ladi, shester- 
nyalar aylana boshlagach bu hajmi miqdori kamayib va yangi hamda 
eski ilashgan tishlar qutb Rga nisbatan simmetrik joylashganda mi­
nimal qiymatga ega bo'ladi.
Natijada, qo‘yiqlik kam siqiluvchan va yon tirqishlardan chiqib 
ketishga qarshilik kattaligi sababli bosim keskin ko‘payib tishlar, va- 
liklar va podshipniklarga pulslanuvchi kuchlar ta’sir etadi va ularning 
tez shikastlanishiga olib keladi. Agarda tish yonlarida o ‘yiqlar ochilsa 
bunday salbiy ta ’sir yo'qoladi (5.16-rasm).
5 .16-rasm.
Shestemyaning nasos tovonining yon sirtidagi yuksizlantirish 
o ‘yig‘i (1) (A — so'rish bo‘shlig‘i; В — haydash bo‘shlig‘i).
Yeyilishga chidamlilikni oshirishning boshqa turdagi konstruktiv 
usullari. Qismni konstruksiyalash davrida uni yeyilishiga chidam- 
liligini detal shaklini maqbullashtirish, yeyilishini kompensatsiyalash

---

va yeyilishga zaxira hosil qilish yo‘li bilan oshirilishi mumkin. Detal 
shaklini optimal konstruksiyalashda sirtning turli joylarda tutash bo- 
sim har xilligi inobatga olinadi. Shuningdek, detal shaklini ish 
boshida ba’zi joylarining jadalroq yeyilishi hisobiga keyinchalik bar- 
cha joylari bir xil tezlikda yeyiladigan qilib loyihalash mumkin. 
Yeyilishni kompensatsiyalash usulida detal yeyilish miqdoriga mos 
tarzda siljitilib boriladi. Natijada, yeyilish oqibatida ishqalanish juft­
ligida ortiqcha luft (tirqish-bo‘shlik) hosil bo‘lishining oldi olinadi.
Yeyilishga zaxira yuza qilish ham samarali konstruktiv yechim 
hisoblanadi. Bunda qism yangi ta ’mirlash o ‘lchamiga moslanishi yoki 
yeyilib ishdan chiqqan sirt 
o ‘rnfga detalni 180 ga bo‘rib yangi sirt