Q. Yu. Nazirov kamondan oʻq otish

Murakkablashgan kamon — bu oʻtmishdagi kamonlarga oʻxshash boʻlmagan 
zamonaviy kamon hisoblanadi. Murakkablashgan kamon birinchi dizayni 1980-
yillarning oxirida AQShda yaratilgan. 
Murakkablashgan kamon asosiy xususiyati — kamonning uchlarida joylashgan 
ikkita blokli mexanizm boʻlib, ular kamonni oxirigacha tortganda yuzaga keladigan
yukini yengillashtiradi. Natijada, bunday kamonning zarb yuki 35 kg dan oshishi 
mumkin boʻlsa-da, kamonchi 3 kg dan koʻp boʻlmagan ogʻirlikni his qilib, kamon 
tortilgan holda xavfsiz turishi mumkin. Shuningdek, bloklar oʻqning yanada "toʻgʻri" 
tezlashishini amalga oshiradi, bunda yuk ortib borayotgan tezlik bilan ortadi, bu esa 
boshlangʻich deformatsiyani sezilarli darajada kamaytiradi va kamonning 
samaradorligini oshiradi. Murakkab kamon ikkita nishonga ega optik nishonlar bilan 
jihozlangan — biri tutqichda, ikkinchisi ipda. Kamonchi kamonning oʻzini oʻng 
qoʻlida ushlamaydi, kamonni boʻshatish orqali ushlab turiladi — bu arbaletdagi otish 
mexanizmiga oʻxshaydi. Bu klassikadagi barmoqlardan kamon ipini aylantirishning 
salbiy taʼsirini butunlay olib tashlashga imkon beradi va oʻq juda barqaror uchadi. 
Murakkablashgan kamon oʻqning uchish uzunligi va quvvatini saqlab qolgan holda 

---

17 
kamonni qisqartirish imkonini beradi. Murakkablashgan kamonning boshlangʻich oʻq 
tezligi oddiy sport kamonidan taxminan ikki baravar yuqori boʻladi. 
Murakkab kamon va u "kompozitsion" yoki "birikma" deb ham ataladi, 300 N 
gacha tortish kuchiga (Nyuton qonuni) ega boʻlgan, 320 gacha tezlikda ishga 
tushirishga imkon beradigan maxsus mexanizm mavjud.
Tashqi tomondan, kamon Olimpiada koʻrinishiga deyarli oʻxshamaydi. Uning 
dizaynining asosiy xususiyati — ikkita blokli mexanizm, ular yelkada joylashgan va 
yukni qayta taqsimlaydi. Ip markazga tortilganda ham, sportchi yelkasiga katta bosim 
tushmaydi. 
Ammo hozirgi kunda koʻpchilik sportchilar zamonaviy kamonlarni afzal 
koʻrmaydi. Baʼzi kamonchilar zamonaviy asboblarsiz (murakkab boʻlmagan) 
kamondan foydalanadilar.
Soʻnggi paytlarda "kamondan oʻq otish biatloni" tobora rivojlanib bormoqda. 
Bundan tashqari, suvda biatlon ham bor. Qayiqlardagi kamonchilar acheri biatlon 
(kamondan oʻq otish), hind biatlonida eshkaklarda shugʻullanishadi. Ular haqiqiy 
hindularga oʻxshaydi, Shu bilan birga sportchilar, hindularga oʻxshab kiyinishadi. 
Sportchilar qirgʻoq boʻylab suzishadi va qayiqda turib kamonlardan oʻq otishadi.