Q. Yu. Nazirov kamondan oʻq otish

Kamondan oʻq otishdagi motor xatolarining tasnifi va ularning paydo boʻlish 
sabablari; 
Xatolar tasnifi har xil. Ijobiy natijaga erishishdagi ahamiyati, tabiati, shuningdek, 
ularning paydo boʻlish chastotasi boʻyicha bir necha guruh xatolar mavjud. 
Xatolarni bunday tizimlashtirish sizga ularga eʼtibor berishga, ularni muntazam 
takrorlanishini istisno qilish uchun ularni aniqlashga va ishlab chiqishga imkon beradi. 

---

69 
Xatolar topshirilgandan soʻng darhol aniqlanishi kerak, chunki bir xil notoʻgʻri 
harakatni takrorlash mushak xotirasi darajasida yodda qoladi. Ularni keyingi tuzatish, 
iloji boʻlmasa, ancha qiyin boʻlib chiqishi mumkin. 
Xususiyatidan kelib chiqib xatolar 4 guruhga boʻlinadi: 
 dastlabki holat xatolari; 
 kinematik xarakterdagi xatolar (fazo va vaqt xususiyatlariga koʻra 
harakatlarning ogʻishi); 
 dinamik xatolar; 
 ritmik xatolar; 
Darajasi boʻyicha: 
 qoʻpol — berilgan texnikadan chetga chiqish, harakatlarning asosiy tuzilishini 
buzish (xatolar zanjirini keltirib chiqarish) va natijaning kuchli pasayishiga olib 
kelishi; 
 Sezilarli- berilgan texnikadan chetga chiqish, garchi u harakatlarning asosiy 
tuzilishining sezilarli buzilishiga olib kelmasa-da, lekin miqdoriy natijani 
kamaytirishi; 
 Ahamiyatli- harakat faoliyatiga muhimroq; 
 Kichik, ahamiyatsiz. 
Mohiyatiga koʼra (harakat faoliyatining qaysi joyida xato qilingan): 
1. Asosiylari — texnologiyaning asosiy elementlarida. 
2. Ikkilamchi — tayyorgarlik harakatlarida. 
Kutilayotganiga koʻra: 
1. Odatda (koʻpchilik otishmalarda uchraydi, yuzaga kelish ehtimoli eng 
yuqori). 
2. Xarakterli (individual tartibdagi xatolar, faqat maʼlum bir sportchi uchun 
xarakterli, uning individual xususiyatlariga qarab). 
3. Tasodifiy. 
Namoyon boʻlish chastotasiga koʻra: 
 Tez-tez; 

---

70 
 Tizimli; 
 Davriy; 
 Yakka. 
Bu toifaga batafsil toʻxtalib oʻtish kerak. 
Harakatning oʻzgaruvchanligidan kelib chiqqan holda, otish tekisligiga nisbatan 
oyoqlarning holatiga oid xatolar. Ular tananing majburiy burilishlari bilan toʻla, bu 
oʻzgarishlarga olib keladi: olov yoʻnalishi, kamonning tarangligi va barqarorlikning 
buzilishi. 
Shuningdek, tananing notoʻgʻri pozitsiyasi oqibatlarga olib kelishi mumkin, bu 
esa oyoq barmoqlariga yoki tovonga ogʻirlikni oʻtkazishga olib keladi. Bu xato 
natijasida koʻrish chizigʻi buzilgan, natijada — xato. 
Oʻq otuvchining ogʻirlik markazini oʻng oyogʻiga qaytarishdagi qoʻpol xato chap 
yelkaning koʻtarilishiga va elakning boʻgʻinini ushlab turuvchi mushaklarning 
faollashishiga olib keladi; tanani burish va kamonni tortish paytida boshning yon va 
orqa tomon siljishi, shuningdek, tutqichning notoʻgʻri ushlash yoki oʻzgartirish 
nishonga tegishning noaniqligini keltirib chiqaradi. 
Bu xatolarning hammasi murabbiy tomonidan doimiy ravishda bajarilishi kerak 
boʻlgan vizual nazorat yordamida, oyoqlarning chegaralarini koʻrsatuvchi majburiy 
belgi bilan va tegishli nishonlardan foydalanish, oyna simulyatoridan foydalanish 
yordamida aniqlangan xatolar yoʻq qilinadi.
Har qanday yoʻnalishda haddan tashqari qiyalikka ega boʻlgan boshning 
pozitsiyasi oʻqni chapga, oʻngga, pastga yoki yuqoriga siljitadi, vizual tarzda mentor 
tomonidan aniqlanadi va mushaklarni boshqarish uchun zarur boʻlgan hislarni 
rivojlantiradigan maxsus mashqlar yordamida tuzatiladi.