Qaraqalpaq xalıq namaları Mazmunı

«Dasnama»- qaraqalpaq xalıq naması

Dasnama das-kol, Nama-saz. Demek, saz shertiu, nama shertiu degen menini anlatadı.Sonın, menen birge onın, deslepki, birinshi degen menilerinde bar.Burıngı baqsılar, toylar menen mereklerde, otırıspaklarda belgili bir destanga tuskenshe, merekeni kızdırıu ushın euli sazdan baslaydı. Bir eki saz shertken son, destanga tusip ketedi eken. Sonın ushında «das-nama», yamasa «nama-bası»-bılayınsha aytkanda, namanın bası (daslepki nama) degendi bildiredi. Sonlıktanda onın atı ozgermesten elege shekem baqsılar arasında «Dasnama» bolıp kiyatır.

«Ilme Sultan»- qaraqalpaq xalıq naması
Ilme Sultan-Xalıktan xem baqsılar auzınan alıngan rauiyatlarga Karaganda burınları auıllarda kızlar jengeleri menen jıyılısıp bir uyde keste tigip otıradı eken. (Sol jerege) uylenbegen auıl jigitleri xdrmasın aytıuga barganda olardın. bireuine sabak ilip jiberiu destur boltan. Sonday kız-kelinsheklerdin jıyılıp otırgan jerine Sultan degen jigit barganda kızlar onın shapanıia sabak ilip jiberedi. Destur boyınsha jigit sol kungi kızlardın otırıspasına kant-shay x,em baska da jemisler aparıp, keulin tabadı. Sultan ozi jude sazende jigit eken, kızlardın shapan \em takıya tigiu usılların sazga tusirip shertip beregen. Sonnan «Ilme Sultan» naması bolıp tariyxta kalgan. Bul nama Arzı xem Kedirimbet baqsılardın zamanında payda boltan. Kadirimbetgin shekirti Kurban, Kurbannın shekirti Aytjan baqsılar terepinen xezirgi kunge kelip jetti.
«Shax keshki»-qaraqalpaq xalıq naması
Shax keshki-Bul namanın tariyxı tuuralı xalıq arasında taralgan anız sozler mınaday.
Aqımbet baqsı Xiyuaga birneshe ret bargan. «Xanshıgar» naması xan XEM onın ameldarlarının, zulımlık xereketlerin teriplegen bolsa, «Shax keshki» naması arkalı xannın, jasap atırgan jayların, Keshki sarayların, olardın, ishki sırtkı kerinislerin terepleydi. Duutar naması Elinen, ata-anasınan zorlık penen tartıp alıngan kenizek kızlar menen xannın. sayran etip juretugın jayların, ılajsızdan zorga jurgen munlılardın ayanıshlı emirin suuretleydi.