Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqaruv

Porshen ko‗rinishidagi zatvorlar bu zatvorlarda drossellovchi yuza shlis 
ko‗rinishida yoki rezbali teshiklar ko‗rinishida bo‗ladi. 
Porshen ko‗rinishidagi shlis shaklli drossellovchi umumiy yuzalar (zatvor bilan 
egar orasidagi) aloxida oligngan shlis yuzalarining yig‗indisiga tengdir. Shlislarni 
balandliklari har xil qilib yasaladi, ular ishga ketma ket tushadilar. Shlislarpni 
o‗lchamlari nisbatan katta aniqlikda bo‗lmagan katta o‗lchamlarda qilib yaratiladi. 
Shlisli zatvorlar qovushqoqligi katta bo‗lmagan va kristallanmaydigan suyuqliklarni 
rostlash uchun qo‗llaniladi. Porshenli zatvorlarni yaxshi tomoni shundaki ular suyuq 

---

98 
muhit kavitasiyaga uchraganda probkali zatvorlarga nisbatan yaxshi ishlaydilar, 
shuningdek shlislarni profilini o‗zgartirish hisobiga osonlik bilan ularni konstruktiv 
va o‗tkazuvchanlik xarakteristikalarini o‗zgartirish oson yechiladi. Porshenli rostlash 
organlari probkali rostlash organlariga nisbatan kam texnologiklidir, chunki u katta 
qo‗l mexnatini talab etadi
Oxirgi paytda kavitasiyaga uchrash hollarida ko‗proq porshneli rostlash 
organlaridan foydalaniladi, ularni yon tomonlarida ko‗p rezbali teshiklar bo‗ladi. 
Rezbali teshiklarnming soni va o‗lchami zatvorni ko‗tarilishi bilan qo‗shilgan 
yuzalar soniga teng bo‗lib borishi kerak. 
Agar tarelkaliva probkali zatvorlar tepa va past qopqoqlarda joylashtirilgan 
ularni yo‗naltiruvchi vtulkalar orasida surilsalar porshenli zatvorlar silindar 
ko‗rinishida ishlangan egar orasida suriladi. Shunday qilib porshenli zatvorlarni 
konstruksyalari nisbatan soda ko‗rinishda bo‗ladi. Ushbu ikki egarli rostlash organlari 
normal ochiq va normal yopiq turlari mavjud bo‗lib, ular xavfsizlik texnikasi 
talablaridan kelib chiqib tanlanadi. NGO va NYO ko‗rinishidag rostlash organlari 
xech qanday detallarni o‗zgartirmasdan turib, zatvorni va korpusni boshqacha 
o‗rnatish yo‗li Bilan amalga oshiriladi.. 
SIU GSP tipidagi ijro etuvchi qurilmalar lok prinsipida tayyorlanib, Ushbu 
quroilmalarning keng nomenklaturasini ta‘minlaydi. Ularni quyidagi yaxshi 
tomonlari bor: 
1. SIU larda osonlik bilan rostlash organlarini zatvorlarini va egarlarin 
almashtirish mumkin; 
2. Qopqoq korpusga bitta prakladka qo‗yib mahkamlanadi; 
3. zaprorlovchi yuzani eni keng qilib tayyorlanadi; 
4. ikki sedloli zatvor shunday loyixalashtirilganki u doimo dinamik ta‘sirdan 
holidir.; 
5. bekituvchi va drossellovchi yuzalarni yemirilishga mahkam qilish uchun qattiq 
qotishmalar bidan qoplash mumkin; 
6. SIU larda ruxsat etilgan bosimlar farqi boshqa turdagi rostlash organliridagi 
ruxsat etilgan bosimlar farqidan ancha yuqoridir. 
Ikki egaroi rostlash organidagi zatvorni surish uchun kerak bo‗ladigan siljituvchi 
kuch quyidagi tashkil etuvchi kuchlar yig‗indisiga tengdir: 
- Muhitni zatvorga muvozanatlashmagan statik bosim hisobiga hosil bo‗ladigan 
quch; - muhitni bosimi hisobidan shtoka ta‘sir etadigan kuch; - shtok Bilan salnik 
orasida hosil bo‗ladigan ishqalangish kuchi.