Umumiy tushunchalar. Tog‘ jinslarining zichligi deganda qattiq jinsning hajm
birligidagi massasiga aytiladi. Minerallar og‘ir (
3
3
/
10
4
ì
êã
), o‘rtacha
3
3
/
10
4
5
,
2
m
kg
va yengil (
3
/
5
,
2
m
kg
). Barcha minerallarning 13 % yengil
minerallarga; 33,8 % og‘ir minerallarga; 53,2 % o‘rtacha og‘irlikdagi minerallarga
kiradi. Tog‘ jinslari zichligi ularni tashkil qilgan zichligidan kelib chiqib quyidagi
formuladan aniqlanadi:
n
i
i
i
V
1
0
0
bu yerda: n – tog‘ jinsini tashkil qilgan minerallar soni;
i
0
- har qaysi mineralning zichligi;
i
V
- har bir mineralning nisbiy hajmi.
Tabiiy holdagi jinslarning hajm birligidagi massasi zichligidan farq qiladi va
bu g‘ovaklik bilan izohlanadi.
Hajmiy massa (
) deb, tog‘ jinsini tabiiy holdagi hajm birligidagi massasiga
aytiladi. Hajmiy massa va zichlik orasidagi bog‘liqlik g‘ovaklikga bog‘liq bo‘lib
quyidagi formuladan topiladi:
)
1
(
0
Ð
yoki
)
1
(
0
ï
Ê
bu yerda: Р – umumiy g‘ovaklilik nisbiy birlikda;
К
п
– g‘ovaklik koeffitsiyenti.
G‘ovakliligi kam jinslarda hajmiy massa mineral tarkibiga bog‘liq bo‘ladi. Tog‘
jinsining qattiq jinsini hajm birligidagi og‘irligi solishtirma og‘irlik (
0
) va g‘ovak
jinsni tabiiy holatda hajm birligidagi og‘irligi hajmiy og‘irlik (
) deyiladi.
Solishtirma og‘irlik va zichlik o‘rtasida quyidagi bog‘liqlik bor.
g
0
.
38
Do'stlaringiz bilan baham: |
