Qattiq jismlarnig ellastik xossalari

λ=
bundan
E=

O’lchash va natijalarni hisoblash:

1. 
   Shtangensirkul yordamida sterjenning qalinligi (b) va eni (a) bir necha joydan o’lchanadi.
   
2. 
   Lineyka yordami bilan prizmalar orasidagi masofani (1) kamida 3 marta o’lchanadi.
   
3. 
   Indekatorni sterjen o’rtasiga o’rnatib uning ustiga tosh qo’ymasdan ko’rsatishi n₀ aniqlanadi.
   
4. 
   Indekator ustidagi M plastinkaga 0,5 kg 1 kg 1,5 kg toshlar qo’yibindekatorlar ko’rsatishini yozib olinadi.
   
5. 
   Indekator ustiga 0,5 kg toshlarni birin ketin qo’yib ulardagi shkalalar orqali egilishi strelkasi quyidagicha aniqlanadi:
   

λ₁ =n₁-n₀, λ₂= n₂-n₀, λ₃= n₃-n_{0, .}
6 Yuqoridagi aniqlangan natijalarni E= formulaga qo’yib elastiklik modulini hisoblaymiz.

Sinov savollari:

1. 
   Egilish deformatsiyasi deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   P=F/S formulani ma’nosini tushuntiring?
   
3. 
   Guk qonuni va uning ifodasi qanday ?
   
4. 
   Yung moduli nima va uning birligi nima?
   

4 – Laboratoriya ishi
Deformatsiya yordamida simning burilish modulini aniqlash
Ishning maqsadi:
Burilish deformatsiyasi yordamida simning burilish modulini aniqlash.
Kerakli jihozlar:
Silindr, chizg’ich, shtangel, lineyka.
Nazariy yushuncha:
Jismning parallel qatlanlarining ikkita parallel kuch ta’sirida bir biriga nisbatan burilish burilish deformatsiyasi deyiladi.
Bir uchi mahkamlangan simni yoki sterjenni uni ikkinchi uchiga momenti M bo’lgan PP juft kuch bilan ta’sir qilib burasak, burilish burchagi , Gukning birinchi qonuniga asosan

Bo’ladi. Bundagi c-simning materialiga bog’liq bo’lgan koeffisiyent. Buralish moduli
F=
Sim materialining buralish moduli bilan siljish moduli orasidagi munosabatni chiqaraylik. Buning uchun uzunligi L, radiusi k va siljish moduli N bo’lgan simni ko’rib chiqaylik. Faraz etaylik, simning yuqorigi kesimi mahkamlangan va pastki kesimiga momenti M bo’lgan PP juft kuch bilan ta’sir qilayotgan bo’lsin. Bu juft kuch ta’sirida simning pastki kesimi burchakka buriladi. Ds simning pastki kesim yuzining OO₁ o’qdan (simning burilish o’qidan) r masofada turgan biror cheksiz kichik elementi bo’lgan va u burilishidan oldin A nuqtada bo’lsin; burilishidan so’ng bu element B nuqtaga o’tadi, CA vertical chiziq esa Vintsimon CB chiziqqa aylanib qoladi. Natijada, sim materialida siljish deformatsiyasi yuz berganligi tufayli, slindrik sirtlarning ichkarisidagi elementlar qiyshayadi. Siljish burchagi bo’lsin.
= (1)
= (2)
Ds element burchakka burilishi uchun ,(2) formulaga asosan, unga dp = N ds kuch bilan ta’sir qilishi kerak. Bu tenglikni 3- rasmdan osongina topiladigan