«qhmt» kafedrasi

O`simliklarning hamma organlarida Oqsil bo`ladi Lekin uning mik.-dori o`simlik turlariga va organlariga boғliq.. Uruғlarda (chigit, kun-gabokar va boshqalarda) eng ko`p uchraydi. O`simliklarning vegetativ organlarida 5-15 foizgacha bo`lishi mumkin. Oqsillarning asosiy xossalari ularning molekulalari shakliga boғliq. Molekulalar esa shakl jixatidan ikki xil fibrillyar va globulyar Oqsillar bo`ladi. Fibrillyar oqsillar. Ularning molekulalari tolasimon tuzilishga ega. Butun polipeptid zanjir bo`ylab bir-biri bilan kundalang vodorod boglari orkali birikadi. Ularga sochdagi keratin, ipakdagi fibrolen oqsillari misol bo`ladi.

 Globulyar oqsillar. Molekulalari sharsimon yoki ellipsoid shaklida. Ularga ko`pchilik o`simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlar oqsillari misol bo`la oladi. Ular suvda eriydi. Ko`pchiligi fermentlardan va zaxira oqsillardan iborat.

Agar oqsillar molekulasiga yukrri xarorat, kuchli ultrabinafsha va rentgen nurlari, spirt, orir metall tuzlari ta`sir etsa, u xrlda vodorod borlarining uzilishi kuzatiladi va ular biologik xususiyat-larini yukotadilar. Bu xrdisa denaturatsiya deyiladi (tovuk tuxumi isitilganda krtib kolishi bunga misol bo`ladi). Oqsillar kuchli kis­lota yoki ishkrr eritmasida kaynatilganda peptid boglar uzilib, ayrim aminokislotalarga parchalanishi mumkin.

Oqsillar molekulasida peptid, vodorod, disulfid borlar mavjud-dir. Peptid borlar (- SO - MN -) Oqsillar molekulasini tashqil etgan aminokislotalarni bir-biri bilan borlaydi. Bir aminokislota karbOqsil guruxining ikkinchi aminokislotaming amino guruxi bilan uzaro reaktsiyaga kirishishi natijasida peptid borlar hosil bo`ladi.