- Ikki daraja mavjud:
- 1. Reproduktiv - ko'nikmalarni egallash, bilimlarni o'zlashtirish, faoliyatni o'zlashtirish va ularni taklif qilingan g'oyaga muvofiq taklif qilingan modelga muvofiq amalga oshirish qobiliyati.
- 2. Ijodiy - yangi original mahsulot yaratish.
- Iqtidor - bu qobiliyatlarning noyob birikmasi bo'lib, u odamga har qanday faoliyatni muvaffaqiyatli bajarish imkoniyatini beradi.
- Iste'dod - qobiliyatlar rivojlanishining yuqori darajasi. Bilimlarni tez o‘zlashtira oladigan, uni hayotda va o‘z faoliyatida to‘g‘ri qo‘llay oladigan kishilar iste’dodli deyiladi.
- Daho - bu inson ijodiy kuchlarining namoyon bo'lishining eng yuqori darajasi.
Pedagogik qobiliyat, qobiliyatning pedagogik-psixologik tasnifi
- Psixologiyada qobiliyat – insonning kasbiy bilim, ko‘nikma va malakalarni qiyinchiliksiz, osonlik bilan mukammal egallashi va biror faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug‘ullanishiga aytiladi. U o‘qituvchining kasbiy faoliyatida ham yorqin namoyon bo‘ladi.
- Pedagogikada o‘qituvchi qobiliyati – bu imkoniyatdir, uning mohirligi zaruriy darajasi faqatgina o‘qitish va tarbiyalash jarayonida takomillashib boradi va yutuqlarga erishishida zamin yaratadi. Tug‘ma qobiliyatlar zehn deyiladi. Iqtidor, iste'dod, daholik – insonning ijodiy faoliyati jarayonida erishiladigan qobiliyatlarning rivojlanish bosqichlari hisoblanadi. qobiliyatlar xarakter kabi, shaxsning faqatgina ma'lum faoliyatidagina mavjud bo‘lgan sifatlaridir.
- Muloqot qilish (kommunikativ) qobiliyati. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan dars va darsdan tashqari jarayonlarda, sinfda ijobiy ruhiy iqlim yarata oladi.
- Kinestetik (teri-muskul) qobiliyat. O‘qituvchining o‘z hatti harakatlarini muvofiqlashtirish qobiliyati, harakat ohangini his qilgan holda yunaltiradi, vaqtni harakat sur'ati bilan his qiladi, o‘zi uchun maishiy qulayliklarni yarata oladi, hayot marhamatlaridan rohatlanishni biladi.
- O‘qituvchining pedagogik qobiliyatini tahlil qilgan N.V. Kuzmina shunday yozadi: “Ta'lim – tarbiyada ro‘y beradigan ko‘pgina kamchiliklar o‘qituvchi o‘z pedagogik qobiliyatining amaliy yunalishlarini yaxshi bilmasligi, iste'dodning o‘qituvchida yuqligi natijasida ro‘y beradi”.
- Maxsus qobiliyatga ega bo‘lgan o‘qituvchilar faqat o‘zlari egallagan kasbiy yunalishlari bo‘yicha muayyan faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug‘ullanadilar.
- Biror faoliyatning muvaffaqiyatli, mustaqil va mukammal bajarilishini ta'minlaydigan noyob qobiliyatlar birikmasi talant deyiladi.
- Barcha mutaxassisliklarda bo‘lgani kabi o‘qituvchilik kasbida ham pedagogik qobiliyat – uning shaxsiy iste'dod xususiyatlarini belgilab, kasbiy faoliyat turini muvaffaqiyatli amalga oshirishda subektiv shart - sharoitlar yaratadi.
- Har qanday qobiliyat – shaxsga tegishli bo‘lgan murakkab tushunchadir, u faoliyatning talablariga mos xususiyatlar tizimini o‘z ichiga qamrab oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
