QàràQàlpàQ tIlI 0-klàss uShÍn SàBàqlÍq Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn nókiS «Bilim» 2017 Qàràqàlpàq tili

Tómendegi sorawlarǵa juwap beriń:
1. Ádebiy til degen ne hám qalay payda bolǵan?
2. Ádebiy tildiń payda bolıwı hám qáliplesiwinde kórkem sóz she-
berleriniń tutqan ornı qanday?
3. Qaraqalpaq ádebiy tili qaysı dialekt tiykarında qáliplesken?
4. Qaraqalpaq ádebiy tiliniń qáliplesiwinde kórkem xalıq dóretpeleriniń
qanday áhmiyeti bar?
5. Qaraqalpaq ádebiy tiliniń rawajlanıwında jazıwdıń áhmiyeti qan-
day?
2-shšnš®šw.
Tekstti oqıń. Stillik sheberligine dıqqat etip, ondaǵı 
sózlerdiń, sóz ólshemleriniń hám sóz dizbekleriniń stillik qollanılıw she-
berligin túsindiriń. 
Ibrayım sol kúni Qayıp jırawdı da kóremen dep kútken edi. Ol 
haqqında, bayaǵı mal baǵıp júrgen jılları Paqırbay aǵasınan kóp es-
itken. «Qayıp quyın «Edige» dástanın qobızsız aytatuǵın edi» — de-
geni yadında qalǵan. Biraq, jıraw ol kúni ortaǵa shıqpadı. 
Erteńine qızdı sáskeden qaldırmay uzatıp jiberiw kerek eken. 
Jigittiń awılında da toy álleqashan baslanıp, hámme jol qarap otırǵan 
qusaydı. Gúlmıyıqlı eki at arba, kolxozdıń eki at qosılıp purǵın 
arbasınıń ishleri tósestirilip, dógerekleri pópekler penen qorshalǵan. 
Qızdıń tóbesine jelqomday etip tutılǵan on eki qos úlken oramaldıń 
tórt tárepinen uslaǵan qızlar, aldında jeńgeleri, onı sırtqa alıp shıqtı. 
Táwir kiyingen, boylı-sınlı, hámmesi birgelki jigitler qayaqtan payda 
bolıp, ǵaz qatar dizilisip, otawdıń oń qaptalındaǵı ata-analardıń qarsı 
tárepine kelip turdı. Uzatılıp atırǵan qızdı ákesi Árepbay aqsaqaldıń 

---

11
aldına ákeldi. Ata-anası mańlayınan súyip xoshlasar waqıtta «qız 
sıńsıw» dástúri baslandı. Ibrayım uzaqlawda edi, sózlerin esitpedi. 
«Sıńsıw» pitiwden «háwjar» baslandı. Onı qız jeńgeleri menen 
sińlileri baslaǵan bolıwı kerek, dawısları ádewir jerge esitildi. Ibrayım 
«háwjar» qosıǵınıń birazın yadtan biledi. Ibrayımnıń bir hayran 
qalǵan jeri — baǵanaǵı qarama-qarsı dizilisip turǵan kúyew bala tárepi 
«háwjar»dı dawam etip, óz qosıq qatarlarında qızdıń kelin bolatuǵın 
úyin, qáyin atası menen enesin maqtap, olardıń miyrimli adamlar 
ekenligin, kelinshek qorıqpay bara bersin, óz úyindey bolıp ketedi 
degenge usaǵan mazmundaǵı qosıqlar ayttı. Ibrayım bul qosıqlardıń 
heshbirin esitip kórmegen edi. Bunday etip juwap qaytarılatuǵınlıǵı 
haqqında Tólegen muǵallim de aytqan joq edi. 
(Sh. Usnatdinov)