QàràQàlpàQ tIlI 0-klàss uShÍn SàBàqlÍq Qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn nókiS «Bilim» 2017 Qàràqàlpàq tili

51-shšnš®šw.
Diyqanshılıq, sharwashılıq, qusshılıq kásiplerine baylanıslı 
birneshe sózlerdi oylap tabıń, olardı bólek-bólek etip toplastırıp jazıń. 
Ú l g i :
1. Diyqanshılıqqa baylanıslı sózler: atız, kólem, qıytaq, gúlshe... 
Usınıń menen birge, kásiplik sózlerdiń ishinde belgili bir 
kásipke baylanıslı, sol kásip penen shuǵıllanıwshı adamlardıń 
sóylewine tán, basqa kásip iyeleri ushın biytanıs sózler de 
ushırasadı. Olar tar kólemli kásibiy sózlerden ibarat. Máselen, 
qıyratpa (balıq shanshatuǵın shanıshqı), jer qaraw (balıq bar 
jerlerdi izlew, balıqlı jerlerdi tabıw) hám t.b. 
Bunday tar kólemli kásiplik sózlerde de stillik ózgeshelikler 
boladı. Sonlıqtan, olarda, ásirese, ádebiy shıǵarmalarda bel-
gili bir maqsette personaj tiliniń ózgesheligin, súwretlenetuǵın 
waqıyaǵa kásiplik túr (kolorit) beriw ushın qollanıladı. 
52-shšnš®šw.
Kásipke baylanıslı arnawlı qollanılǵan kásiplik sózlerdi 
tabıń, olardıń qanday máni ańlatıp turǵanlıǵına sıpatlama beriń. 
1. Birewler gúmpildek urıp, suwdı shuwıldatıp jatsa, ekinshileri 
muzdı aǵash penen sabalaydı. (Ó. A.) 2. Kóldiń muzı bekise, ene, 
deydi, kúlip, — duzaq maylasa, jarı ǵárejetin frontqa jibereyik. (K. S.) 
3. Hámmeniń qolı qıymıldap atırǵan soń, kempir de qarap otırıwdıń 
esabın tappay, skladtan 10—15 kilo jip alıp iynelik salıp otırǵanına 
jılınan astı. (K. S.) 4. Skladtaǵı góne-kóksi torlardı ǵarrı-kempirler 
kóńgelep atır. (K. S.) 5. «Jińishke — pryaja» jip bolsa yarım kilosı, 
kóńge jip bolsa 200—300 gramın iynelikke birden orawǵa boladı. 
(K. S.) 6. Kewsen soraw diyqannıń, sıralǵı soraw balıqshınıń ata-
babasınan kiyatırǵan kári ǵoy. (K. S.) 

---

51
Tapsırma. 
«Tuwılǵan úlkem» degen temada shıǵarma jazıń. Onda 
sózlerdiń, sóz mánileriniń stillik qollanılıwına itibar beriń.